Categorie: "jaar 2012"

de NVB: Niet Voor Boeren

De RABO zoekt ruzie. De bank van ‘samen sterker’ heeft hetzelfde aantal stemmen in het bestuur van de lobby-club van de banken, de Nederlandse Vereniging van Banken, maar betaalt 30% meer contributie dan ABN AMRO en ING en heeft daar geen zin meer in. Ik heb wel een donkerbruin vermoeden hoe het toegaat op de vergaderingen van de NVB. In mijn tijd werd altijd even onder de bestuurstafel gekeken om de spekzolen en witte sokken van de boerenleenbank-bankiers te bewonderen. Maar de wereld is dramatisch veranderd. RABO is de enige grote bank die geen staatsschuld nodig heeft gehad. De ontmanteling van Fortis/ABN AMRO was ontluisterend en de gang van ING naar de staatspotten is te vergelijken met de gang naar ‘Canossa’.

Het ongenoegen van RABO is al een tijdje zichtbaar. De vroegere voorzitter van de RvC Koopmans zei ooit tegen Prinses Maxima ‘welkom bij de enige echte bank’. En Bruggink, CFO van de bank, verklaarde voor de Commissie de Wit dat banken gewoon failliet moeten gaan en toen had hij het niet over DSB. De vaststelling van Bruggink dat op het hoogtepunt van de bankencrisis in 2008 heel veel spaargeld van andere banken naar RABO ging, viel ook niet lekker. Logisch dus dat de collega-bankiers het niet nalaten de dubieuze rol van RABO in ‘Libor-gate’ te benadrukken. ABN AMRO en ING zullen ook met gekromde tenen luisteren naar de ex-RABO topman Wijffels die als lid van de eurocommissie Liikamen voorstelt om de banken maar op te knippen (natuurlijk niet de RABO, je verwacht het niet he?).

En nu trekt RABO de contributie aan de NVB in. Die club zal moeten afslanken. Dat kan ook best, want de kas van de NVB is goed gevuld door verkoop van duur pand aan de Herengracht. Voorts stel ik voor om per direct Boele Staal met pensioen te laten gaan, dat scheelt een slok op een borrel. Want dit ‘boegbeeld’ heeft er alles aan gedaan het vooroordeel tegen banken en bankiers te bevestigen. In 2009 vond Staal het praten over kleinere banken maar ‘kabouterpraat’. Vanzelfsprekend was hij er wel als de kippen bij om te zeggen dat de NVB een hele ‘boel’ banken vertegenwoordigt, toen hem verweten werd enkel op te komen voor de ’Big Three’. Natuurlijk Staal, maar wanneer kwam u met woord en daad op voor banken als Triodos, Van Lanschot, Binckbank of Garanti-bank die een aantoonbaar klantcentraal businessmodel hebben? Het lijkt mij duidelijk dat de ’kleine banken’ echt niet de openstaande rekening gaan betalen.

Maar als baas van de NVB heeft hij alle krediet verloren toen hij in een interview met ‘WNL’ in 2010 aangaf dat de ‘banken nooit ongezond zijn geweest‘ ((hier de video, doorspoelen naar 19 minuten). Nog los van de inhoud, laat Staal zien de tijdsgeest volstrekt niet te begrijpen. Van een club als de NVB mag worden verwacht, nee geëist, dat een nieuwe visie op het bankieren wordt ontwikkeld. Teveel is de nadruk gelegd op de toegenomen lasten van het bankieren (bankenbelasting, transactie-tax), te weinig op het gedrag van de bankiers. Ik heb Staal niet een keer gezien op de discussie-avonden van het Sustainable Finance lab (te druk met allerlei comite’s, denk ik).

Het afslanken van de NVB is goed. Dat doen de banken ook. De NVB moet zich maar gaan richten op zaken waar klanten echt wat aan hebben, zoals nummerportabiliteit en beveiliging. Ik zie nog een groot voordeel. Ruziënde banken kúnnen een voorbode zijn van echte concurrentie. En dat is goed nieuws voor de consument.

een Kromme redenering

Het is een aloude geopolitieke truc van politici. Als je in het binnenland een lastig besluit moet nemen dat veel oppositie gaat oproepen, dan zet je als bliksemafleider het buitenland in. Deze week moesten een paar vervelende maatregelen in het mooiste pensioensysteem ter wereld (zegt lobbyclub Holland Financieel Centrum) door de Kamer worden gejast en dus werden wij in het afgelopen weken (onterecht) bang gemaakt dat Europa het op onze vette pensioenpotten (1.043 miljard) voorzien heeft. De Tweede kamer benoemde zelfs een heuse pensioenrapporteur (de CDA’er Omzigt) die ‘onze’ pensioenbelangen in Europa moest verdedigen. En minister Kamp riep in weekblad Elsevier: “Brussel moet zich er niet opeens in mengen”. Nee, dat hoeft Brussel niet, dat doet Kamp zelf wel via zijn tijdelijke plaatsvervanger staatssecretaris de Krom.

Je vraagt je af welke pensioenbelangen nu precies verdedigd worden door Omtzigt. Brussel wil dat onze pensioenfondsen zich gaan opstellen als normale marktpartijen en de concurrentiestrijd aangaan met verzekeringsmaatschappijen. En hoewel ik ook wel weet dat verzekeringsmaatschappijen nu niet bepaald een onberispelijk trackrecord hebben, lijkt het mij dat meer concurrentie en keuzevrijheid op pensioengebied een zeer gezonde zaak is. Maar ik vermoed dat het gezellige onderonsje van vakbonden en werkgevers geen prijs stellen op meer marktwerking. Het pluche zit zo lekker. Maar laat het nu juist Omzigt zijn die via een hoorzitting ons onwetenden duidelijk maakte dat de pensioenfondsen veel (transactie)kosten maken.

Het pensioendebat zit zo vast als een huis. De gepensioneerden willen geen verandering, maar praten niet mee. Jongeren willen wel verandering, maar wie behartigd hun belangen? De overheid? Vergeet het maar, die hebben helemaal geen zin in hervormingen. De Krom maakt het volkomen duidelijk: via de pensioenfondsen kan de overheid/politiek inkomenspolitiek bedrijven en ‘leuke dingen doen’. Niets nieuws onder de zon. Maar het mooie van ons pensioensysteem was nu juist dat het een kapitaaldekkingssysteem is (een private spaarpot) en geen omslagsysteem (pensioen wordt betaald uit overheidsbegroting zoals de AOW). Dat zou de overheid op enige afstand moeten houden, hoewel Ierland bewijst dat niets veilig is voor een overheid in paniek.

Het is dus erg vervelend voor de overheid dat er scheuren in het pensioensysteem zijn ontstaan. Pensioenfondsen moeten premies verhogen en pensioen verlagen maar dat is slecht voor koopkracht. Dus, verzin een list, Tom Poes. Eens kijken: als de markt tegen zit via erg lage rentes, dan doen we even niet aan de markt (deden we eerder ook niet bij waardering van Griekse leningen op bankbalansen). We verzinnen een eigen marktrente (UFR), die niet 2,2% is maar 4,2% en ‘hocus pocus pilatus pas’, de dekkingsgraad is weer boven de 100%.

Iedereen weet dat dit in het voordeel is van (bijna) gepensioneerden en nadelig voor jongeren en dat zijn ook 40-jarigen! Maar zolang 50% van de Nederlanders geen flauw idee heeft over pensioen, dan zal het De Krom en de pensioen lobby een zorg zijn. En de mensen die het wél weten, dat zijn de gepensioneerden die het netto-bedrag op hun bankrekening zien staan, die zijn tevreden.

Marx zei het al: “Proletariërs aller landen, verenigt u”. De nieuwe proletariers kunnen wel eens de jongeren van nu zijn. Verenigt u dus en dring aan op keuzevrijheid en meer concurrentie bij de te kiezen pensioenvorm. Het is nog niet te laat.

toegift: animatie over ‘beste pensioensysteem ter wereld’; http://www.youtube.com/watch?v=3U_lU-CbxlQ&feature=youtu.be

Ruud’s KNAB

In de Elsevier van deze week staat het klip en klaar: “we sparen meer dan ooit, maar niet altijd even slim. Banken profiteren daarvan”. Eind tweede kwartaal was het spaarsaldo opgelopen tot het absolute record van 377 miljard. En dat terwijl de spaarrentes op een historisch laag niveau staan. Logisch dat de banken daar een graantje van mee wil pikken. Onder de veilige beschermende vleugels van het riante depositogarantiesysteem (de facto te betalen door RABO) trekken leasebedrijven (Leaseplan bank) en investeringsmaatschappijen (NIBC) lekker goedkoop geld aan.

De banken met de hoogste rentes zijn de dochters van de Grote Drie en een Half: MoneYou van ABN AMRO, WUH van ING, Friesland bank van RABO, ASN van SNS. Verzekeraar AEGON ontbreekt in het rijtje en wil graag bij de Grote Vier gaan horen. Sinds deze week heeft zij nu ook haar proeftuintje waar AEGON, natuurlijk ook met garantie van het DGS, experimenten kan doen: de KNAB. Uit te spreken als KNAP met een B. Dat staat overigens niet voor Koninklijke Nederlandse Aegon Bank, dat zouden ze wel willen. Nee, het is het omgekeerde van ‘BANK’. Want de KNAB gaat het allemaal anders doen, omgekeerd bankieren, geen dubbele bodems

En anders is het. Want daar waar de meeste bankdochters een hogere spaarrente bieden dan ‘moeders’, biedt de KNAB een lagere spaarrente aan (zie hier tabelletje). En daar zakken we meteen door de bodem heen. Op de website wordt in vette letters geadverteerd met een spaarrente van 2,5%, de kleine lettertjes zeggen dat dit maar voor 3 maanden is, daarna is het slechts 1,8%. Waar hebben we eerder een dergelijk lokrente gezien? Juist, bij de Toprente-rekening van ING. Lees hier nog maar eens wat de AFM daarvan vindt: niet echt klant centraal.

Maar de KNAB is natuurlijk geen spaarbank. Het is een bank met betaalfaciliteiten (eh, online aankopen betalen via Ideal kan niet) en uitbesteed vermogensbeheer; netto lenen is niet toegestaan (en dus is rood staan wel duur). Maar vooral met mooie tools voor ‘financial planning’. En ook hier doet KNAB het anders. De mooie hulpmiddelen zijn gratis, maar voor het betalen zul je gaan betalen en niet weinig ook: zeg maar 6 maal zoveel als de concurrentie. Knap duur, zegt de Consumentenbond. De reden is een echte Aegoniaanse. De ‘anderen’ hebben verborgen kosten. Nu snap ik dat verzekeraars alles van verborgen kosten weten, maar de aangescherpte zorg-en informatieplicht van banken heeft veel kosten zichtbaar gemaakt. De KNAB geeft rente op de betaalrekening. Dat is mooi, maar SNS is hier leidend in geweest.

Ik zie veel parallellen met die andere verzekeringsdochter ASN. Beiden bieden sparen, betalen en beleggen. Beiden bieden klanten een Goed Doel voor spaarrente. Beiden fungeren als sleepnetvoor goedkope funding voor moederbedrijf. Alleen geeft ASN een rente van 2,4% én ook nog eens 1% op de betaalrekening, terwijl het betaalpakket maar 12 euro per jaar kost i.p.v 180 euro per jaar.

Sinds tijden is er weer een nieuwe bank in Nederland en dat is mooi. Het is alleen echt jammer dat de bank zich richt op een ‘clientèle’ die 180 euro per jaar peanuts vindt (eigenlijk 260 euro want de preferred client wil ook een credit card en die heeft de KNAB niet). Ik denk echter dat de KNAB zich vergist als zij denkt dat deze groep rijken niet zeer scherp naar de spaarrente kijken. Met een spaarrendementsheffing van 1,2% telt elk basispunt. Het is dus niet de bank van Henk & Ingrid maar van Ruud.

Het F-woord is gevallen in Europa

Nee, nee, niet *fuck*. Dát woord hebben de eurosceptici afgelopen woensdag gebruikt. Het was namelijk geen lekkere dag voor het eurosceptische kamp. Een week geleden wentelden zij zich nog in de bijtende speech van euro-nihilist Nigel Farage. Hij was speciaal vlak voor de belangrijke Nederlandse verkiezingen naar De balie in Amsterdam gekomen om nog wat olie op het eurovuur te gooien. Maar de Nederlandse kiezer heeft zich toch pro-Europa, pro-euro uitgesproken. Wilders, die de verkiezingen uitriep tot een referendum over de euro, beet in het stof. Zo zag de buitenlandse pers het ook, al nam winnaar Rutte vlak voor de verkiezingen óók een afwachtende houding in (‘geen derde sponsorronde voor Griekenland’, maar Griekenland is en blijft een uitzondering, dus is het gemakkelijk scoren op dit punt).

Maar er was nog meer slecht nieuws voor de eurosceptici. De langverwachte uitspraak van het Duitse Constitutionele Hof was positief. De Duitse deelname aan ESM is niet in strijd met de Duitse grondwet. Natuurlijk, er werd een hard plafond van 190 miljard euro vastgesteld, maar dat ESM gaat er komen. Geen Stijl had dat natuurlijk allang voorzien. Er zitten echter voor de opponenten van de EU, die voortdurend hameren op het gebrek aan democratisch gehalte van EU, in de uitspraak van het Hof positieve punten! Het lijkt erop, dat het Hof korte metten wil maken met achterkamertjes politiek in Europa. Elke uitbreiding zal opnieuw door het Duitse parlement goedgekeurd moeten worden. Daar kan geen bezwaar tegen zijn. En ondertussen is Karlsruhe het Constitutionele Hof voor heel Europa geworden, want de andere landen nemen de Karlsruhe-eis integraal over.

Maar de gifbeker was nog niet leeg op 12 september. Later op de dag sprak Barroso zijn ‘State of the Union’ uit voor het Europese parlement. Het is geen pretje de toespraak aan te horen, noch te lezen. Barroso houdt ervan grote woorden te gebruiken en die grote woorden nog wat op te blazen. Maar Barroso ging dit keer ‘where no man has gone before’. Hij sprak zich onomwonden uit voor een Europese *F*ederatie: “Laten we er niet omheen draaien: we zullen in de richting van een federatie van natiestaten moeten gaan. Dat is wat we nodig hebben. Dat is onze politieke horizon”, aldus Barroso. En dat alles wordt vergezeld door een banken-unie en een afdwingbare begrotingsunie.

Het moet allemaal vorm krijgen in 2014 als er weer verkiezingen zijn voor het Europese Parlement en dat zal niet eenvoudig zijn. Er is een heuse verdragswijziging nodig en iedereen weet hoeveel tijd en energie dat kost. Alle lidstaten moeten ratificeren. En Barroso wil het Europese Parlement mee krijgen. Met in het achterhoofd de verhitte discussie, voorafgaand aan Nederlandse verkiezingen kunnen we veel vuurwerk verwachten.

Is het allemaal realistisch? Niet echt en dat vindt Barosso ook. Daarom legt hij Europa de onvermijdelijke keuze voor. Het is óf op weg naar een federale staat óf doormodderen met alle risico’s van dien. Barroso kreeg een dag later al zijn koude douche. Een banken-unie is allemaal ok, zeker Europees toezicht, maar Duitsland heeft nog geen zin in een Europees deposito garantiesysteem en dus gaat dat plannetje weer even de la in.

Europa op weg naar een federatie, maar dan Echternachs op z’n Brussels: 10 stappen op de plaats, twee stappen terug, 5 stappen op de plaats, drie stappen vooruit.

bankiers hebben er nu genoeg van

Voor een paar bankiers was deze week de maat vol. Blijkbaar was het moment gekomen om de watjes in Europa, eurocraten, werknemers, politici, maar eens de les te lezen. Het moet maar eens afgelopen zijn met halfzachte uitspraken en compromissen sluiten; het is tijd om te stoppen met het sparen van de kool en de geit.

De aftrap werd gedaan door de baas van de ING Nederland, Nick Jue. Bankmedewerkers moeten weer gewoon hard gaan werken, geen 9-tot- 5 mentaliteit meer, en net als Jue ‘avonds doorwerken en niet ‘met je dikke kont’ voor de TV hangen. Bankmedewerkers moeten zich realiseren dat ‘life-time employment’ niet meer bestaat. Ontslag is een keuze. Zij moeten zich daarom bijscholen en permanent voorbereiden op een loopbaan buiten de bank. Topman Jue was geschrokken dat zijn medewerkers niet geschikt waren voor de arbeidsmarkt. Hij wil dat medewerkers ‘wakker’ worden. Je vraagt je af op welke planeet Jue woont. Sla eens wat rapporten van de AFM op of kijk op ‘uitzending gemist’ naar wat Kassa of RADAR uitzendingen. Je bent meteen wakker. Maar Jue zal zelf zelden in een bankkantoor komen, dat is bankbazen eigen. Dat de banken in ruil voor een goed pensioen een weinig kritische houding bij het personeel hebben gestimuleerd, zal wel niet in het opleidingshandboek staan.

Afgelopen woensdag was de leider van de UK Independence Party en ex-City bankier (o.a Drexel Burnham, Credit Lyonnais, Refco en Nataxis) Nick Farage te gast in de Balie om te debatteren met hoogleraar Sweder van Wijnbergen en D66 europarlementslid Sophie in ‘t Veld. De bankier uit de ‘City’ , daar maakte hij geen geheim van, heeft geen hoge pet op van de Europese technocraten en eurofiele politici. Onder luid applaus van groupies van de Libertijnse partij zei Farage dat hij niet een eurosceptical is, maar een euro-nihilist. Het was van ‘dik hout zaagt men planken’. Hij vergeleek het huidige Europa met vroegere totalitaire regimes. Geheel in lijn met de Londense City traditie zei hij dat landen weer vrij met elkaar handel moeten kunnen drijven, waarmee bedoeld wordt dat de Londense banken vrij spel krijgen om Europa kapot te speculeren. Zo vond hij het maar een schande dat Ierland haar rol als belastingparadijs niet meer mocht vervullen van de eurocraten. Farage citeerde Churchill niet, maar het had gekund: “we would rather see London in ruins and ashes, than that it would be tamely and abjectly enslaved”. Dat hij zitting heeft genomen in het door het volk gekozen Europese Parlement benoemde hij maar liever niet.

Farage richtte in zijn speech zijn in zuur gedoopte pijlen op van Rompuy (ik kan mij er iets bij voorstellen) en Merkel (over wie Farage ronduit beledigend was). Hij moet dus wel blij zijn geweest met de persconferentie gisteren van ECB-topman Draghi, zoals bekend een oud Goldman Sachs bankier. Draghi heeft de Europese politici de duimschroeven aangedraaid. Hij wil wel Spaanse en Italiaanse staatsobligaties kopen, maar alleen als deze landen zich nu echt gaan houden aan het begrotingspact. En het IMF, schrikbeeld van politici, gaat toezicht houden. Met de maatregelen van donderdag is dan eindelijk de bazooka uit de kast gehaald, waarop gehoopt werd. Slecht voor speculatieve marktpartijen, maar goed voor de banken, want de ECB gaat optreden als ‘lender of last resort’ voor overheden. Bovendien zal de ECB bij een faillissement niet meer meer vooraan staan. En passant lijkt de Angelsaksische bankmentaliteit ook het pleit binnen de ECB gewonnen te hebben. Alleen de Bundesbank was tegen. De ‘City’ zal tevreden zijn.

Bancaire Zaken

Deze week was ik te gast in het MAX televisieprogramma Hollandse Zaken om ‘live’ mijn mening te geven over de zorgplicht van banken. Ik wist dat ik zou worden neergezet als ex-bankier en dat de zaal gevuld zou zijn met gasten die hun woede over het bankwezen niet onder stoelen of banken zouden steken (zie hier). Dus ik wist waar ik aan begon. De uitzending van deze week was een vervolg op het programma van 20 juni, waarin uit de doeken werd gedaan dat een man zelfmoord had gepleegd op de stoep van de RABO , omdat hij de hypotheek niet meer kon betalen en het huis werd geveild. In de zelfmoordbrief werd de schuld bij de bank gelegd. Ik had mij nogal boos gemaakt op die uitzending. Hoe triest het geval ook is, de zaak leek mij exceptioneel (600.000 hypotheek aan man met bruto jaarinkomen van 10.000 euro; RABO kocht het huis op de veiling voor 280.000 en probeerde het te verkopen voor 350.000) en niet exemplarisch voor het handelen van de hele bancaire sector. Een tegengeluid leek mij op z’n plaats. Helaas besloten de vier grote banken niet te komen om te laten zien dat er in de top van de banken wel degelijk iets veranderd is. En de NVB stuurde letterlijk één nietszeggend regeltje dat de banken ‘op de goede weg zijn’. Boele Staal had te druk met andere niet-bancaire zaken.

De uitzending was ‘perfect’ getimed. Juist die dag werd opgestapte topman van Barclays, Diamond, in het Engelse parlement gegrilled over het rentemanipulatieschandaal en opende het Financiële Dagblad met de kop “Liborgate doet Londense City op haar grondvesten schudden’. De toch al geringe geloofwaardigheid van banken is door dit schandaal volledig teniet gedaan. Dat geldt overigens ook voor de toezichthouders FSA (Engelse AFM) en de Bank of Engeland, want het lijkt of zij al sinds 2007 op de hoogte waren van de manipulatie, maar er niets mee deden. Dan helpt nuance niet meer.

Liborgate kan een waterscheiding gaan vormen met nog veel strengere regels. The Economist vergelijkt het al met de teloorgang van de tabaksfabrikanten. Ik kan het mij goed voorstellen. Toch heb ik het nog aangedurfd deze week een lezing te geven onder de titel “There is nothing wrong with banks, there is something wrong with their culture”. Want ook in dit schandaal kan de beschuldigende vinger weer worden gewezen naar de investment banking cultuur. De gepubliceerde e-mails van handelaren spreken net als enkele jaren terug in het Goldman Sachs schandaal boekdelen (zie het rapport). Een aantal van de grootste banken in de wereld hebben investment bankers als topman (RBS, Barclays, CS, JP Morgan Chase) met hun bijbehorende visie op bankieren (risico zoeken, korte termijn denken, alles voor ‘de deal’, strikt persoonlijk hoge beloningen) en dat lijkt een uitnodiging voor de rest van de organisatie om dat voorbeeld te volgen. Het is mijn persoonlijke observatie dat het ‘bokito-gedrag’ van handelaren de traditionele commercial- en retailbankiers geen schijn van kans geeft binnen de banken om hun visie uit te dragen. Mevrouw Mohr, destijds commissaris bij ABN AMRO, verklaarde voor de cie de Wit dat de investment bankers vonden dat zij ‘grand slam tennis’ speelden en dat de commercial/retail bankiers aan het ‘pingpongen’ waren! De enige weg vooruit is dat het echte investment banking verzelfstandigd wordt met de uitdrukkelijke mogelijkheid om failliet te gaan zonder redding door spaarders en overheid.

Volkstribunalen zijn niet de beste voedingsbodem voor goede regelgeving. Het gevaar bestaat nu dat de Europese bancaire traditie van ‘universele banken’, waarin de investbank activiteiten een ondergeschikte rol spelen, met het badwater wordt weggegooid. En dat is niet in het belang van de klant.

geen collectief aanvullend Europees pensioen, aub

Deze week schreef EU-president Van Rompuy een ‘masterplan’ dat de omvang van een ‘haiku’ heeft (als Van Rompuy zich verveelt tijdens de Toppen, dan schrijft hij deze Japanse gedichten). Het plan zou de basis moeten zijn voor de 25e Top der Toppen. Het 4- punten masterplan begint zeer concreet met de bankenunie (ik zeg: Europees toezicht: doen; Europees depositogarantiesysteem: gevaarlijk), maar verzandt daarna in nietszeggende woorden. Punt 4 gaat over de versterking van de democratische legitimiteit en telt welgeteld 5 regels. Ik vermoed dat het bij vergezichten blijft en dat de ‘bende van vier’ zich weer zal beperken tot korte termijn steunmaatregelen en natuurlijk mooie woorden over noodzakelijke groei.

Opmerkelijk is dat critici van de EU met name hun pijlen richten op het ESM (‘de blanco cheque’), terwijl de werkelijke invloed van Europa loopt via veel minder zichtbare regelgeving. Zo heeft onze haiku-man, óók deze week, in Die Welt iets gezegd over het pensioen. En als het woord pensioen valt, dan krijgen politici direct krampaanvallen, enigszins vergelijkbaar met het H-woord. Dat bleek tijdens het debat met Premier Rutte deze week over de Eurotop.

Van Rompuy wil ingrijpen in het staatspensioen (jargon: pijler 1). De AOW is een omslagstelsel, d.w.z. betaald uit lopende begroting; er wordt dus niet gespaard. Van Rompuy maakt zich zorgen over de houdbaarheid van dit staatspensioen en wil naar een uniforme pensioenleeftijd. Dat zou als muziek in de oren van Rutte moeten klinken, want in Nederland werken we al tot 65 jaar en gaan we met enige zekerheid naar 67 jaar. En in Frankrijk wil Hollande weer terug naar 60, waanzin. En dan heb ik het nog niet eens over de Zuidelijke lidstaten.

In een zogenaamd Witboek heeft de Europese Commissie aangegeven dat in principe de lidstaten gaan over de ‘AOW’, maar stelt voor de pensioenleeftijd te koppelen aan de levensverwachting in een lidstaat. Nederland zou dit standpunt moeten omarmen en steunen. Het dwingt andere landen tot hervormingen. En dat willen we toch?

In een reactie van de Tweede Kamer op het witboek wordt ons ‘unieke’ pensioensysteem er echter weer met de haren bijgesleept (lees hier). De EU moet zich daar volgens de Tweede Kamer niet mee bemoeien. Maar dat willen ze ook helemaal niet en dat lijkt mij logisch,want het ‘aanvullend pensioen’ is een private afspraak tussen werknemers en werkgevers (jargon: pijler 2, gevuld met ruim 1000 miljard euro spaargeld). Het is uitgesteld loon van de werknemer. De overheid speelt alleen een rol als toezichthouder (bijv. dat het geld echt is afgesplitst van de onderneming) en als fiscale facilitator.

Wat hier speelt is dat de lobby van de collectieve pensioenfondsen weer “vol op het orgel gaan” en via het populistische anti-europa sentiment hun pluche proberen vast te houden. Lees hier hoe de Tweede Kamer pensioenrapporteur Omtzigt ons angst aanjaagt. Er is alle reden om ons unieke pensioensysteem kritisch tegen het licht te houden. Het huidige systeem van solidariteit tussen generaties is vooral in het voordeel van de ouderen binnen een pensioenfonds en is op termijn niet vol te houden. Een pensioensysteem gebaseerd op individuele rekeningen waarop verplicht (ja zeker) wordt gespaard lijkt de enige weg. Elke werknemer weet dan precies waar hij of zij aan toe is. En natuurlijk kan er dan nog steeds collectief belegd worden, daar heb je geen verplicht pensioenfonds voor nodig. En werknemers en werkgevers moeten zelf kunnen bepalen waar zij hun pensioen willen onderbrengen.

De EU wil ook die kant op door een gelijk speelveld te organiseren tussen pensioenfondsen, banken en verzekeraars. Minister Kamp is daar niet ongevoelig voor (zie hier). Meer concurrentie is ook hier hard nodig en dan ook graag met nieuwe partijen zoals de PPI’s (zie hier). Ik heb voor de gelegenheid daarom een haiku gemaakt die van Rompuy had kunnen schrijven:

een privaat pensioen

Europees of nationaal

afblijven Brussel.

Geld fopt: de ASN van Halsema

Deze week weer een nieuwe aflevering van Goede Banken, Slechte banken. ING kreeg een mega-boete van de VS omdat zij in de jaren negentig zaken deed met ‘schurkenstaten’ en RABO werd door presentator Grimbergen van Hollandse Zaken met pek en veren besmeurd omdat de bank een huis had laten veilen na een betalingsachterstand. Gelukkig was daar de ASN bank die vol trots aankondigde dat ex-politica Halsema de voorzitter van Raad van Advies wordt.

De ‘goede’ banken ASN en Triodos floreren. Bij ASN nam het aantal klanten in 2011 toe met 11% tot 575.000. Bij Triodos ging het nog harder: plus 24% tot 355.000 klanten. Banken met een duidelijke, ‘eerlijke’ en vooral duurzame boodschap vallen in de smaak. Vooral bij de consument die de buik vol heeft van de ‘bonusbanken die zoveel mogelijk ingewikkelde producten willen verkopen aan onwetende klanten en het eigen belang laten voor gaan’.

De banken voeren onderling hun oorlogje duurzaamheid uit. ASN noemt zich ‘de grootste duurzame bank van Nederland’. Triodos noemt zich een van de duurzaamste banken ter wereld en heeft daarvoor ook een prestigieuze prijs gekregen.

De grootste willen zijn, waar hebben we dat meer gehoord? De uitspraak van ASN doet wel een beetje lachwekkend aan. De groeicijfers lijken spectaculair, maar het is allemaal peanuts. ASN heeft een marktaandeel van 2,7% in de spaarmarkt. RABO, ook heel duurzaam (zeggen ze), zal er niet wakker van liggen. Maar duurzaamheid vind je niet aan de creditzijde van de balans, maar aan de debetzijde: waar gaat het geld naar toe. ASN zegt het zelf!

En dan zijn de feiten toch echt wat anders dan de vele mooie woorden van het management. Van de 9 miljard spaargeld gaat 5 miljard naar doodgewone woninghypotheken en slechts 2 miljard naar ‘al die bevlogen duurzame ondernemers’. Dat ligt bij Triodos echt even anders. Daar gaat van de 3,7 miljard spaargeld 2,8 miljard (75%) naar echte kredieten.

Deze opmerking kwam mij op een kleine reprimande van Halsema te staan. Ik moest wel begrijpen dat er strenge duurzaamheidseisen aan de hypotheken worden gesteld: maximaal 125% executiewaarde en niet hoger dan 350.000 euro, dus voor de ’kleine beurs‘. ASN beschouwt wonen als een mensenrecht. Daarmee zijn woninghypotheken het blijkbaar ook.

Ik heb er geen probleem mee dat ASN feitelijk een hypotheekbank is. Zelf beschouwen zij zich vooral als een ‘maatschappelijk actieve bank. Maar wat ik niet snap is waarom de bank zo weinig transparant is over 50% van de balans. Werkelijk elk kredietje wordt gespecificeerd (de Stichting Pameijer Keerkring kreeg maar liefst 4.000 euro), maar over de grootste post, 3,2 miljard (3.200.000.000) aan SNS Bank hypotheken, word niets, nul komma nul, gezegd. Hiermee moet u het doen. Zijn het hypotheken voor duurzame huizen? Zijn het klimaathypotheken? Aflossingsvrij of annuiteiten? Wat is de ‘Loan to Value’? Wel of niet een NHG? Geen idee. Zelfs ABN AMRO geeft meer informatie over haar hypothekenportefeuille (zie hier).

Ik gooi de knuppel toch maar even in het hoenderhok. De spaarcentjes van de maatschappelijk bevlogen spaarders kwam eigenaar SNS Reaal, een bank in de problemen en naarstig op zoek naar geld, heel goed uit. SNS Reaal heeft geen toegang meer tot de kapitaalmarkten en is trekker van steun bij de ECB. Het maakt de balans van ASN ook risicovol. Zowel DNB als rating-agencies waarschuwen voor de Nederlandse hypotheekmarkt en dan is 250 miljoen aan eigen vermogen niet veel. Maar het verdient natuurlijk wel lekker, kun je veel leuke dingen mee doen.

Het is jammer dat Halsema niet voorzitter van de Raad van Commissarissen is geworden. Dan heb je namelijk iets te zeggen in plaats van dat er naar je wordt geluisterd.

de betuttelpolitie

Goed nieuws: vanaf 31 Oktober is de nieuwe serie van de Smaakpolitie weer te zien op SBS6. Het is een mooi programma. Elke week wordt in een willekeurige stad in Nederland een kijkje in een keuken genomen. Als de Smaakpolitie van mening is dat een restaurant of cafetaria voldoet aan de hygiëne-eisen, dan wordt door de “de Smaakpolitie OK-sticker” uitgereikt. Maar wee je gebeente als dat niet zo is, dan volgt vaak de uitspraak “Hier word ik niet vrolijk van” en kun je het als uitbater schudden: er komt geen mens meer.

De Smaakpolitie is natuurlijk entertainment. Ik vind het ook een nuttig programma: het is ‘naming & shaming’, niet door de overheid of de branche, maar door onafhankelijke buitenstaanders. Je zou denken dat mensen het niet in hun hoofd halen om te gaan eten in deze shoarma zaak, maar het kan en mag wel. Vrije wil, je weet waar je aan begint.

Wat zou het mooi zijn als SBS6 ook de Geldpolitie zou gaan maken. Meekijken in de keukens van de banken en verzekeraars . Meeluisteren met de ‘paarse broeken’ van de banken als er produkt- namen worden bedacht. Even de vinger langs de randen van de glanzende brochure trekken om te kijken of er viezigheid op zit. Natuurlijk, we hebben RADAR en ZEMBLA, maar daar druipt de moraliteit en verongelijktheid van af.

Ondertussen wordt de financiële wereld steeds vaker geconfronteerd met de echte politie. Het werd tijd. Ik heb het dan niet over die ene zielige ABN AMRO bankier die steekpenningen aannam en toen de bak in moest en bij ‘Knevel en van den Brink’ zijn huilverhaal mocht doen, maar over de echte witteboordencriminaliteit als de ‘vastgoedfraude’. En ook bij Vestia lijkt frauduleus gehandeld te zijn. Aanpakken die lui, zou ik zeggen.

Ik heb veel meer moeite met de acties van de financiële ~~politie~~ toezichthouder AFM die steeds meer omschreven kan worden als de ‘betuttelpolitie’. De AFM zegt dat haar taak is “het bevorderen van eerlijke en transparante financiële markten”. Uitstekend. In de praktijk betekent het echter dat deze overheidsinstelling steeds vaker bepaalt welke producten de financiële consument kan afnemen. Deze ambtenaren gaan daarmee op de stoel van de verzekeraar of de bank zitten, zonder dat duidelijk is welke inhoudelijke expertise bij de AFM aanwezig is.

De AFM heeft aangekondigd te kijken naar het proces van productontwikkeling en verwacht in 2013 meer bevoegdheden te krijgen om in te grijpen. Wat dat kan betekenen? Een voorbeeldje. De AFM vindt ’synthetische trackers’ te moeilijk voor de klant en binnen no-time bannen de banken het product. AFM-bestuurder Theodore -wij weten wat goed voor u is- Kockelkoren gaat echter nog een stap verder. Complexe producten zouden alleen nog via adviseurs aangeboden mogen worden. Daarmee wordt de bijl gelegd aan de goedkope adviesloze ‘execution-only’ platformen. Opties, futures, aandelen Facebook, éérst uw beleggingsbeslissing voorleggen aan uw adviseur: wat een feest voor de banken! RABO is niet voor niets enthousiast over voorstel voor slechts één hypotheekvorm. Henry Ford revisited. Waar eindigt dit? Short gaan: verbieden; secondenhandel, afremmen; lenen, gij zult aflossen.

Nog even los van het feit dat het maar de vraag is of adviseurs in staat zijn complexe producten te begrijpen, is het een groot goed dat consumenten in staat zijn om zelf hun financiële huishouding te regelen. Natuurlijk alleen als ze dat willen. Laat ik het maar even scherp zeggen: als ik met mijn volle verstand grote risico’s wil nemen met mijn geld, dan is dat mijn zaak AFM. Gelukkig durft BinckBank de strijd met de AFM aan: ‘wij vinden het belangrijk dat klanten zelf kunnen kiezen’. Nog mooier als Binckbank straks haar keuken opengooit voor de Geldpolitie.

Eurocommissaris Barnier lacht niet

Deze week had ik weer last van plaatsvervangende schaamte en dat is een slecht gevoel. Mijn haren gingen rechtop staan toen ik onze premier in de 2e kamer hoorde verkondigen dat ‘hij niet geïnteresseerd was in het masterplan van Van Rompuy’. En het is niet eens zozeer de inhoud van de woorden van Rutte, maar veel meer het volkomen misplaatste dédain waarmee hij sprak, natuurlijk vergezeld van die eeuwige grijns, die ook bij mij in eerste instantie jeugdig enthousiasme opriep, maar nu vooral een uiting lijkt van een gebrek aan intellectuele diepgang. Want of je nu vóór of tegen meer Europa bent, het uit de weg gaan van een discussie over Europa is de slechtst denkbare oplossing. Juist nu Merkel een stap richting federaal Europa neemt, moet Nederland willen meepraten. Dat zijn we aan onze stand verplicht.

En er is genoeg te bespreken. Bijvoorbeeld over eurocommissaris Barnier, verantwoordelijk voor de Interne Markt, die jaloers is op collega Rehn en ook graag de schijnwerpers op zich gericht wil zien.

Barnier is niet vies van populisme “hoe lang moeten belastingbetalers nog bereid zijn geld in noodlijdende banken te stoppen”, vraagt Barnier en vervolgens schrijven dat het de belastingbetaler inmiddels 1.600 miljard euro heeft gekost. Barnier is een carrière-commissaris zonder enige financiële achtergrond. Garant staan is niet hetzelfde als betalen. De werkelijke kosten zijn niet precies bekend, maar minder dan 400 miljard, veel geld hoor, maar bekt minder lekker. U gelooft het niet? Voor Nederland telt het rekenwonder Barnier de Bos-garanties mee, die hebben de belastingbetaler uiteindelijk alleen maar geld opgeleverd.

Barnier heeft een briljant plan. We laten de banken betalen. Je moet er maar opkomen. Dat de banken, in ieder geval in Nederland, al betaald hebben, vergeet Barnier voor het gemak. Barnier wil meer, veel meer. Een bankenbelasting, een bijdrage aan een banken-noodfonds, meebetalen van obligatiebeleggers en dan ook nog een Europees depositogarantiesysteem (DGS).

Met dat DGS in haar huidige vorm heb ik grote moeite. Het beloont luie (lui in de zin dat er geen onderzoek naar de gegoedheid van de bank gedaan hoeft te worden) *rijke* spaarders (dekking 100.000 euro per bank) die een hoge rente willen zonder enig risico en die bij een faillissement van hun bank de rekening via de andere gezonde banken bij de belastingbetaler neerleggen. Bizar. En het is misplaatste solidariteit van goede banken met slechte banken. Rabo mocht al de DSB-schade vergoeden, straks is zij achtervanger voor heel Europa. Daar ben ik als spaarder en obligatiehouder niet erg blij mee. Zolang onze European Banking Authority niet een fatsoenlijke stresstest kan publiceren en dus de angst bestaat dat er allerlei Zombi-banken zijn, moeten we het huidige DGS niet Europees maken. De juiste volgorde is: éérst de slechte banken failliet laten gaan en goede banken herkapitaliseren, dán een verzekeringsfonds à la FDIC vormen en dan pas Europees uitrollen.

Ik snap de paniek van de Europese Commissie wel. Er is een kapitaalvlucht aan de gang van Zuid naar Noord. Dat is zorgwekkend. Grieken, Italianen en Spanjaarden zijn bang dat hun spaargeld wordt omgezet in drachmen, lire’s en peseta’s. Helaas zal een Europees DGS dat niet voorkomen.

Dit zal echter wel de ’blanco cheque’ van Wilders zijn. Het is het binnenhalen van een fiscale unie via de achterdeur. Je kunt voor of tegen een fiscale unie zijn, maar dan wel graag open en bloot door de voordeur. Zou Rutte dit niet zien? Ik ben bang van niet. Europa wacht niet omdat Rutte even niet geinteresseerd is. Maar hij blijft wel lachen, die Mark.