Troika-alarm in Den Haag. In het derde kwartaal is Nederland de rode lantaarndrager in Europa geworden. Een krimp van 1,1%. Gelukkig dat Griekenland haar krimpcijfers nog niet heeft gepubliceerd. Super-bagatelliseerder Wellink (op 13:45) wuifde al de problemen natuurlijk weer weg, al had hij dit keer wel een punt, “het zijn maar momentopnames”. En vergeet niet dat de verkiezingen, die vooral over de economie gingen, midden in het derde kwartaal vielen. Vóór de verkiezingen bestond de angst dat de SP het voor het zeggen zou krijgen en ná de verkiezingen was Nederland in onzekerheid of links en rechts er samen wel uit zouden komen. De cijfers maken één ding duidelijk: onzekerheid bij consumenten, onzekerheid bij bedrijven. En dan houden de consumenten en bedrijven de hand op de knip. De besparingen waren eind 2e kwartaal op recordniveau (377 miljard) en zullen eind 3e kwartaal zeer waarschijnlijk weer hoger zijn.
De pijn in Nederland zit vooral in de bouwsector. In het derde kwartaal daalde de bouwinvesteringen met 8%, ongekend. Alles draait om de huizenmarkt. Kan ik na ontslag de hypotheekrente nog wel betalen; hoeveel verlies leid ik bij (wel of niet gedwongen) verkoop van het huis; wat is gevolg van het afschaffen van de aftrekbaarheid van de hypotheekrente. De onzekerheid drukt het consumentenvertrouwen enorm.
Er is goed nieuws en slecht nieuws. Eerst het goede nieuws maar. De dalende huizenprijzen in combinatie met de extreem lage rente (ja, zelfs als we aannemen dat de banken de dalende rente niet volledig doorgeven aan de consument; de NMA heeft daar *hum* niets van gemerkt) zorgt ervoor dat een huis betaalbaarder wordt. De relatieve maandlasten liggen nu op niveau 1989 (bron). Dat had u niet verwacht hè?
Mocht u nu plotseling enthousiast worden. Even wachten. Hier is het slechte nieuws. De huizenmarkt is gewoon een markt. Weliswaar een ondoorzichtige markt, maar de wetten van vraag en aanbod werken hier uiteindelijk ook. En dus zullen de prijzen van de huizen eerst moeten terugkeren naar het langjarig gemiddelde en zoals Dolf van den Brink (ex-ABN AMRO) in 2008 en in 2011 en in 2012 opmerkte, dan moeten de prijzen nog eens 20% verder omlaag.
Is dat vervelend? Ja, maar alleen voor die kleine groep die op de top van de markt een tophypotheek heeft genomen en daarop niet heeft afgelost. Het is ook vervelend voor de groep die de overwaarde uit de jaren ’90 hebben geconsumeerd. Maar plezierig voor die veel grotere groep die nu hun eerste huis willen kopen. Helaas heeft Rutte 2, versie II, besloten die groep starters nog even in de vrieskou te laten staan.
De eis voor starters om verplicht annuïtair af te lossen tot 0% is dom, betuttelend en onnodig. Alsof de huizenprijzen tot nul gaan dalen. Het legt zware financieringslasten op de groep die gezien hun starterspositie toch al niet de sterkste schouders hebben. Minister Blok neemt een starre houding aan en negeert alle deskundigen. Een voorstel van Dijkgraaf van de SGP om de aflossingstermijn op te trekken naar 40 jaar, waardoor de maandlasten aanzienlijk dalen, kreeg een lauwe respons. En dat terwijl het kabinet ons wel duidelijk maakt dat veel langer werken normaal gaat worden.
Er gloort hoop. Financieel woordvoerder PVDA, Ed Groot, zei in de kamer dat “de banken altijd wegen vinden om producten fiscaal te optimaliseren en dat ze dat nu moeten gaan doen”. Een opmerkelijke uitspraak, dat wel.