Categorie: "SNS Reaal"

De Staat wilde gewoon geld verdienen aan de SNS-deal

En opnieuw staat de toezichthouder DNB in het beklaagdenbankje. “Houdt het dan nooit op”, moet menig kamerlid verzucht hebben tijdens de debat van 6 februari met Minister Dijsselbloem naar aanleiding van nationalisatie SNS Reaal. De Kamer gaat DNB apart ondervragen. Daar hebben ze toestemming (sic) voor gekregen van de Minister (dank u Minister, dank u terwijl zij achteruitlopend de werkkamer van de Minister verlieten). Professor Boot, niet de eerste de beste, zit zelf in de Bankraad van DNB, was er helder over bij “Pauw & Witteman“ (7:00): zelfs met de kennis van toen had DNB veel scherper moeten zijn”. Ik was harder: DNB leidt aan het ‘stockholm-syndroom’. er was een innige verstrengeling tussen de controleurs van de banken en de banken zelf; de controleur ging zich verplaatsen in het probleem van de gecontroleerde. En ik wil niet cynisch zijn, maar de huidige Oppercontroleur van DNB, Sybrand, heeft lange tijd bij ABN AMRO gewerkt. U mag het zeggen.

Het redden van een bank is een schimmig proces. Wij mogen maar weinig weten. Dat is voor een deel wel te begrijpen. Iets met bankrun’s en zo. Maar achteraf wil je kunnen controleren of het spel eerlijk is gespeeld. Hulde daarom, nee, een diepe buiging voor RTL Nieuws dat heel veel geheime documenten van de SNS nationalisatie boven tafel gekregen. Je krijgt een prachtig inkijkje hoe naarmate het Uur U nadert (in eerste instantie 14 februari), de standpunten zich verharden en paniek aan het ontstaan is. We kunnen in ieder geval constateren dat onder druk niet alles vloeibaar wordt, in tegendeel, bij DNB is de knop op 18 januari al omgegaan en werd toegewerkt naar nationalisatie. Het inroepen van het depositogarantiesysteem had DNB al afgeserveerd, want deze kosten zouden de andere banken niet kunnen dragen en de door haar gewenste oplossing, overname SNS door andere Nederlandse banken, niet werd goedgekeurd door Brussel.

DNB nam op 18 januari de waardering van het vastgoed door de Engelse vastgoedadviseur Cushman & Wakefield (C&W) integraal over en schoof de bezwaren van SNS (en haar vastgoed-adviseur Ernst & Young (E&Y)) opzij. Dit ondanks een buitengewoon fel protest van SNS (hier en hier), dat de gehanteerde rekenrente absurd hoog was (gelukkig heeft RTL ook dit eerst geheime percentage van 7% achterhaald). Het verschil in rekenrente (en iedereen weet dat rekenrentes echt een inschatting zijn) van 2% (bedrag: 2,0 miljard) is het verschil tussen leven en dood voor SNS en haar aandeelhouders en achtergestelde obligatiehouders.

Vervolgens schrijft DNB op 24 januari zonder veel onderbouwing dat ‘de indruk is dat de haalbaarheid van een oplossing met private equity buitengewoon klein is’. Het ministerie was toen nog in volle onderhandeling met CVC, dat in die week met steeds nieuwe voorstellen kwam (zo gaat dat in onderhandelingen).

Het gemanoeuvreer van de Staat is overigens ook interessant. De Staat laat zich adviseren door zakenbank Morgan Stanley. De Staat hinkt op vele benen. Geen paniek op financiële markten staat voorop! Daarnaast lijkt zij voorstander te zijn van private oplossing (met CVC), maar de private sector mag niet te veel profiteren (hier en hier). Door tijdsdruk kantelt het sentiment. De Staat moet geschrokken zijn van vier zaken: (1) de interventiewet deugt niet (goede onderdelen kunnen niet eruit gehaald worden); (2) DNB voorziet “verwevenheden” die veel tijd gaan kosten en waarschuwt voor kans op ‘bankrun‘; (3) de chantage van Fitch heeft gewerkt, gewone obligatiehouders (waarde 20 miljard) worden niet aangepakt en (4) in de deal met CVC zou ook ASR betrokken worden, echter, ASR is nog maar 2,6 miljard waard i.p.v de aankoopprijs van 4 miljard); dat komt hard aan, heel hard!. Vervolgens velt Morgan Stanley het finale oordeel. De Staat is financieel beter af door eerst te nationaliseren en dan pas over te gaan tot verkoop (zie hier).

Gisteren was het beroep bij de Raad van State. De plotselinge haast van DNB zal zeker aan bod komen. Het argument van de bankrun komt gekunsteld over. De opname van 2,5 miljard in 16 dagen met 11 miljard aan harde liquide euro’s op de balans, op het moment dat de bank negatief in het nieuws is, lijkt mij niet dramatisch. Daarnaast is er de gehanteerde rekenrente. Niets is zo subjectief als de waardering van vastgoed. Het enorme verschil tussen C&W en E&Y van 2,5 miljard zegt genoeg. Ik had mij zo kunnen voorstellen dat de Staat een call-optie had kunnen geven aan de onteigende aandeelhouders en achtergestelde obligatiehouders. Blijkt E&Y achteraf toch gelijk te hebben, dan zien zij nog wat terug van hun investering. Uitspraak Raad van State over een kleine twee weken.

En toen was er nog maar maar 1 bank over

Het onvermijdelijke is dan toch gebeurd. De SNS Reaal is genationaliseerd. De onverantwoordelijke beslissing om in 2006 het Bouwfonds van ABN AMRO (waarom zouden die er destijds van af willen?) te kopen heeft uiteindelijk de hele bank onderuit gehaald. En de overheid is, zo heet dat in het beleggersjargon, kralen aan het rijgen: ABN AMRO, Fortis, ASR, SNS Bank, Zwitserleven, ASN bank, Regio bank. Voor de aandeelhouders en houders van de achtergestelde obligaties zal het zwitserlevengevoel ver te zoeken zijn. Het onteigenen van aandelen en achtergestelde obligaties is een actie zonder weerga. De voorzitter van de Vereniging voor Effectenbezitters was er als de kippen bij om ons duidelijk te maken dat we terug moeten naar 1917, naar de Russische spoorwegobligaties. Niet helemaal correct. In Denemarken heeft men ook obligatiehouders (en politiek: alle obligatiehouders) aangepakt. Maar goed, de spaarders zijn gered. Uitstekend.

Het zat er aan te komen. In mijn GeenStijl stuk ’foutje bedankt‘ was ik al aan het voorsorteren. Alleen dacht ik toen nog dat de ‘usual suspects’ zouden ontsnappen. Maar Dijsselbloem is de Rubicon overgestoken en daarvoor lof. De directie heeft haar verantwoordelijkheid genomen en is afgetreden. Ik zeg het u eerlijk, ik had het niet verwacht.

Maar Nederland moet zich gaan schamen. De vergelijking met Ijsland doemt op. Beide landen hebben veel te grote banken in relatie tot de economie en in beide landen zijn bijna alle banken in de problemen gekomen. Niet iets om trots op te zijn. In nog geen vijf jaar, startschot was overname ABN AMRO op 10 oktober 2007 , is het Nederlandse bankenlandschap dramatisch veranderd. Daar heeft lobbyclub Holland Financieel Centrum met topman Van Keulen (waar kennen we hem ook weer van, o ja, hij doet onderzoek op verzoek van staatssecretaris Weekers naar belastingconstructies) niet veel aan kunnen veranderen. Twee van de vier banken zijn nu in overheidshanden.

Natuurlijk zal de overheid roepen dat zij zo snel als mogelijk zal trachten de SNS weer te verkopen, maar de animo voor Nederlandse banken en verzekeraars is afwezig. Ik zie geen kopers voor ASR en ABNAMRO (de beurs zal helemaal niet staan te springen na de onteigening). Interesse van buitenlandse partijen? Ik had mijn kaarten op BNP Paribas gezet. Een private oplossing was wenselijk geweest. Maar uit niets blijkt dat de BNP Paribas, zij bezit in Nederland Insinger de Beaufort en heeft haar ‘roots’ feitelijk in Nederland (Paribas: Banque de Paris et de Pays Bas), interesse heeft getoond. Ik denk dat BNP nog steeds boos is over het ‘njet’ van DNB toen zij ABN AMRO wilde overnemen.

Nu we toch over DNB hebben, waar was de toezichthouder in 2006 toen SNS Reaal die veel te grote overname deed (9 miljard was destijds voor SNS een heel groot bedrag)? Heeft DNB zich nooit afgevraagd of SNS de expertise had voor vastgoedfinanciering? En DNB hield ook toezicht op het Bouwfonds, als onderdeel van ABN AMRO. Of heeft DNB het toezicht ‘gedelegeerd’ aan de interne controleurs van ABN AMRO en later SNS?

In ieder geval is de uitspraak “dit nooit weer” die Dijsselbloem vrijdagmorgen deed op de persconferentie een buitengewoon lege uitspraak. Dat zeiden Bos en Wellink ook in 2008. En ja, dit is cynisch, er is ook nog maar één bank over, de RABO. Want verder ziet het bankenlandschap eruit als de Thaise kust na de Tsunami. Die paar resterende kleine bankjes, BinckBank en Van Lanschot, die mogen namelijk gewoon failliet gaan. Natuurlijk moeten ze nu wél meebetalen, ook al worden deze banken goed geleid en nemen weinig risico.

En de consument? Die gaat het gelag betalen. Opnieuw moet de belastingbetaler bijdragen, Dijsselbloem heeft het niet aangedurfd om ook de ‘gewone’ obligatiehouders aan te pakken. Maar dat is nog daar aan toe. Erger is dat de concurrentie nu echt doodgeslagen is. Met ABN AMRO en ING nog altijd aan de ketting door de Europese mededingingscommissaris, zal dit consequenties hebben voor de spaar-en hypotheektarieven. Of dacht u dat RABO nu een prijzenslag gaat ontketenen?

Geleide bankloonpolitiek

De geest van Ome Joop waart nog steeds rond op het Binnenhof. Oké, de aanval op de portemonnee van de sterkste schouders via de zorgpremie is afgeslagen. Maar het kabinet slaat keihard terug, toegegeven zoals het hoort, via de belastingen. Niets geen 1.000 euro terug voor de ‘hardwerkende Nederlander‘. Ook de pensioenen gaan eraan. Ik weet het, 99% van de Nederlanders snapt niets van pensioen, wil er niets van snappen of denken nog altijd dat de pensioenfondsen het beste met ons voor hebben. Daar maakt het kabinet handig gebruik van. De aanpassing van het “Witteveen-kader“ (ja, zo heet het echt) van 2,25% naar 1,75% klinkt niet zo erg, maar dat is het wel. U gaat aanzienlijk minder pensioen overhouden. Het kabinet verwachtte dat ter compensatie de pensioenpremies gaan dalen, maar de pensioenfondsen peinzen daar niet over. En Samsom maar twitteren dat het lagere pensioen komt door pensioenfondsproblemen. En Rutte zei tot 3 maal toe in de 2e Kamer, dat de beleggingsresultaten zo tegenvallen (de haan kraait 3 maal, ken u klassiekers). Je vraagt je dan wel af waar die enorme stijging van het pensioenvermogen in 2012 vandaan komt (het is geen manna, nogmaals, ken uw klassiekers).

Het is nivelleren om het nivelleren, want de verhoging van de marginale belastingdruk is schadelijk voor de Nederlandse economie. En dat terwijl Nederland al een van de landen is met de grootste inkomensgelijkheid ter wereld. Maar de zoektocht naar bevolkingsgroepen die nog vermeende sterke schouders hebben, gaat fanatiek door. En het zal u niet verbazen dat de groep die daarvoor bij uitstek in aanmerking komt, de bankmedewerkers zijn.

Nadat al eerder de variabele beloning voor bankbestuurders gemaximaliseerd werd tot 100% van vaste salaris, werd dat als niet voldoende gezien en nu is het voorstel om dat te verlagen naar 20%. Het mag natuurlijk niet alleen voor bestuurders gelden, maar voor iedereen. De geleide loonpolitiek is helemaal terug. Drees revisited.

Dat vindt ook onderzoeksbureau SOMO (een club die gesponsord wordt door de Nederlandse overheid en de EU) in een rapport dat gisteren gepubliceerd werd onder de titel “Het Financiële overgewicht van Nederland”. Ondertitel: “over de noodzaak de banken af te laten slanken tot een gezonde omvang”. Hè, zult u denken, wat heeft dat te maken met de salarissen? Dat dacht ik nu ook.

Kijk, iedereen is het er wel over eens dat het Nederlandse bankwezen in relatie tot het BNP te groot is. Daardoor zijn de banken inderdaad ‘too big to fail’. Tel daar bij op dat de overheid via het depositogarantiesysteem de banken garandeert. Volgens SOMO krijgen de banken een impliciete subsidie tussen de 4 en 12 miljard. SOMO doet alsof de banken hierom hebben gevraagd. Wellicht sommigen, maar een bank als de RABO niet. Die pleit al jaren voor de mogelijkheid dat banken failliet kunnen gaan. Want die impliciete subsidie wordt door sommige banken linea recta weer teruggegeven aan spaarders via een veel te hoge rente. De overheid deinst echter terug voor een faillissement en zorgt dus zelf voor perverse risicoprikkels en duur bankieren.

SOMO ziet een andere weg, de Den Uyl weg. De salarissen moeten omlaag, met zeker 15%; er wordt volgens hen wel 2 miljard teveel loon uitbetaald. De gebruikte cijfers zijn discutabel (zie hier, hier/hier en hier), maar dit terzijde. Waar het om gaat is dat in ons economisch systeem, de markt als scherprechter dient op te treden. Een bank zonder staatssteun moet zelf kunnen bepalen hoeveel zij haar mensen wil betalen. Is zij te duur, dan dient zij van de markt te verdwijnen.

Foutje, Bedankt

(2e column over problemen bij SNS Reaal)

SNS Reaal schuift langzaam richting de afgrond. Met de komst van ex-CEO van Keulen, een derivaten-man die afkomstig was van Fortis, is een richting ingeslagen die haaks stond op het saaie profiel van zowel de SNS Bank als de verzekeringstak Reaal. Tot 2002 was SNS Reaal een sobere maatschappij die zich 100% richtte op de consumentenmarkt. Zij kwam voort uit het nutsbankieren van de ouderwetse spaarbanken en Reaal was ooit de verzekeringsmaatschappij van de FNV.

Maar SNS wilde er graag bij horen. Niet alleen van Keulen, maar ook de huidige CEO Latenstein van Voorst wilde graag bij de ‘grote jongens’ horen. En dus ging het roer om. In 2006 ging SNS naar de beurs en met het opgehaalde geld werd voor 840 miljoen Bouwfonds Property Finance van ABN AMRO gekocht.

Een onbegrijpelijke aankoop. Toen al, want SNS had geen enkele ervaring met vastgoedfinanciering. In laatste jaarverslag voor de verkoop van Bouwfonds (2005) werd nog fijntjes gewezen op de synergie tussen de verschillende activiteiten. Maar van Keulen besloot alleen het onderdeel “vastgoedfinanciering” te kopen. Niet handig voor een bank waarbij de funding van de bank bestaat uit spaargeld. Daar bleef het niet bij. De agressieve bestuurders kochten achtereenvolgens AXA NL voor 1,75 miljard en Zwitserleven voor 1,54 miljard. En er is een hoop ‘goodwill’ betaald. En door bancaire en verzekeringsactiviteiten te mengen, mocht met minder eigen vermogen nog scherper aan de wind worden gezeild.

En als goodwill niet rendeert, dan moet er op worden afgeschreven en dat gaat ten laste van het eigen vermogen. Ultimo 2011 staat er voor 553 miljoen aan goodwill op de balans. En hoewel SNS geen DSB-liquiditeitsprobleem kent (met dank aan depositogarantiesysteem), is er wél een solvabiliteitsprobleem. Zo erg dat het bijna uitgesloten is dat SNS de staatssteun (groot 565 miljoen) voor 2014 kan terugbetalen (laat staan de 50% boete). Inmiddels voldoet SNS niet meer aan de Europese kapitaalseis van 9%.

Verkoop van de verzekeraars is lastig (op Zwitserleven is al 107 miljoen aan goodwill afgeschreven. Op Reaal rust een ‘woekerpolis-claim’); de markt zit tegen (kijk naar het massa-ontslag bij NN). En Property Finance is een eindeloos diepe bouwput. Inmiddels is er voor bijna 2 miljard verlies genomen. Er staat echter nog 5,5 miljard uit (en zijn die projecten reëel gewaardeerd? een analyse van DNB doet het ergste vrezen).

Hoeveel eigen vermogen heeft SNS echt? Het huidige eigen vermogen per aandeel is circa 19 euro; SNS ging naar de beurs op een koers van 17 euro. De beurs moet er hard om lachen. De koers staat op circa 1 euro, het laagste punt ooit.

Wie is hiervan de dupe? Natuurlijk de overheid (dat bent u). Komt die staatsschuld ooit terug, ik zou er niet op rekenen? Maar er is nóg een gedupeerde, namelijk de Stichting Beheer SNS Reaal. Dit soort stichtingen, Aegon en Achmea hebben er een en ook de Friesland bank doet mee, zijn een echt Nederlands polder-fenomeen. Zij komen voort uit de voorlopers van Aegon en SNS Reaal, de onderlinge waarborgmaatschappijen.

De Stichting Beheer SNS Reaal bezit 50,00000921% van de aandelen SNS en heeft 2 doelstellingen: de belangen SNS Reaal dienen en goede doelen. Van het ondersteunen van die goede doelen zal voorlopig niet veel terecht komen. Naast de dramatische waardedaling van het aandelenbezit, heeft de Stichting in 2008 ook nog eens 500 miljoen kapitaalssteun gegeven aan SNS.

Wie ontsnappen de dans? De ‘usual suspects’: de bazen (ja ook Latenstein) en de obligatiehouders (uitstaand bedrag circa 19 miljard, waarvan 1,8 miljard achtergesteld). Reden: geen idee. Maar, dames en heren politici, nu nooit meer emmeren over ‘moral hazard’ a.u.b.

SNS wordt Reaalistisch

Gaat SNS op de fles? Komt dat als een volslagen verrassing? Nou, dacht het niet. Het ‘klein duimpje’ van de Nederlandse financiële wereld dat zo graag bij de ‘grote jongens’ wilde horen is keihard in de bouwput gevallen die haar ~~collega’s~~ concurrenten voor haar hadden gegraven. Hoe heeft het zover kunnen komen?

De SNS bank (de naam betekent notabene Samenwerkende Nederlandse Spaarbanken) komt voort uit wat wij nu zo romantisch ‘nutsbankieren’ noemen. De voorloper van de SNS was de eerste spaarbank van Nederland, de Nutsspaarbank (opgericht in 1817). En Reaal was ooit de verzekeringsmaatschappij van de FNV.

Tot 2002 was SNS Reaal een sobere maatschappij die zich 100% richtte op de consumentenmarkt. De voorpagina van het jaarverslag 2002 was nog een toonbeeld van saaiheid. In 2002 kwam Fortis-zakenbankier van Keulen aan de macht en dat heeft SNS Reaal geweten. Moest van Keulen nog toestaan dat in 2003 en 2004 SNS op de voorpagina van het jaarverslag schreef ‘retail is een mentaliteit‘, het jaarverslag van 2005 was kraakhelder, er moesten ‘nieuwe wegen‘ ingeslagen worden. In 2006 en 2007 heeft hij ‘doorgepakt’. Weg met dat saaie consumentenbankieren, groeien moeten we en risico’s moeten we niet schuwen. En dus ging SNS Reaal in 2006 naar de beurs en met het opgehaalde geld werd Bouwfonds Property Finance van ABN AMRO gekocht.

Dus bepaald niet ‘groot geworden door klein te blijven’, eerder ‘foutje bedankt‘, want SNS denkt net als Rijk de Gooyer de schade te droppen bij de belastingbetaler. In 2008 kreeg de bankverzekeraar 750 miljoen staatssteun, waarvan 185 miljoen is terugbetaald. We kunnen fluiten naar het restant, want het omzetten van de leningen in bijna waardeloze aandelen zet weinig zoden aan de dijk. De belastingbetaler mag de knip trekken omdat de overheid besloten heeft dat SNS Reaal een systeembank is.

Ok, er staat 32 miljard aan spaargeld op de balans (met dank aan depositogarantiesysteem) en via Zwitserleven is SNS Reaal een belangrijke pensioenverzekeraar. Maar de Europese Commissie heeft recent een voorstel gedaan hoe banken met gezonde en zieke onderdelen uiteen gerafeld kunnen worden (‘resolution’). SNS Reaal is geen RABO of ING. De verzekeringspoten van SNS reaal kunnen echt zonder probleem weer verkocht worden. Hetzelfde geldt voor de retailbank (sparen en hypo’s).

Helaas proberen de topbestuurders precies het tegenovergestelde te doen. Samen met Goldman Sachs (door u betaalt) proberen ze het zieke vastgoed-onderdeel in een ‘bad bank’ (ook door u betaalt) te plaatsen. Reden? Dan kunnen de heren op hun gerieflijke pluche blijven zitten. En passant hoeven de obligatiehouders dan ook weer niet bij te dragen.

Het kan en moet anders. Na verkoop van álle gezonde onderdelen, mogen de topbestuurders leiding blijven geven aan de ‘bad bank’, samen met de aandeelhouders en obligatiehouders. Vanzelfsprekend is het salaris 100% variabel en afhankelijk van de bedrijfsresultaten.

Er wordt door politici altijd veel geklaagd over ‘moral hazard’. Dit is dé kans om te bewijzen dat het anders kan.

Een haircut voor banken

Het heeft even geduurd, maar de banken krijgen de duimschroeven aangedraaid. Ondanks fanatiek tijdrekken worden de contouren van een nieuw bancair stelsel langzaam duidelijk. Of toch niet? Vast staat dat politici en buitenlui genoeg hebben van ‘too big to fail’ bonus-banken waar spaarders vogelvrij zijn, klanten een poot wordt uitgedraaid en die uiteindelijk door de belastingbetaler gered moeten worden. Heerlijk als je bankbeeld zo lekker simpel kan zijn. Nuance is een vermoeiende bezigheid.

Dit jaar zijn drie rapporten verschenen die het beeld niet eenvoudiger maken. Even een opsomming: (1) in de VS de Volcker-rule, (2) in de UK de Vickers-commissie en (3) zeer recent kwam de EU met het rapport van de commissie Liikamen. Het is geen toeval dat er drie rapporten op tafel liggen. De bancaire systemen verschillen nogal en – ja vervelend hoor- dus ook de oplossingen. Maar over één maatregel is iedereen het eens, dat scheelt. Banken met écht klantcontact (consumenten, bedrijven) moeten per direct stoppen met het op grote schaal handelen voor eigen rekening (‘proprietary trading’). Maar de deskundigen zijn het niet eens waar nu precies ”de knip” gelegd moeten worden en al helemaal niet wat nu precies ‘eigen rekening’ is.

In de VS wil men een complete scheiding van investment banking en retail/commercial banking (met gevolg dat er 530 pagina’s met uitzonderingen zijn, ‘too big to read‘). In de UK mogen banken wel alle activiteiten blijven doen, maar moet er om de retailactiviteiten een hek worden geplaatst met extra eigen vermogen en regelgeving (‘ringfencing’).

Het Liikamen-rapport gaat veel minder ver en daar is een goede reden voor. Europese banken zijn ‘universal banks’. Een klant kan alle bankproducten afnemen, sommigen zullen zeggen moet afnemen, omdat de weg naar de kapitaalmarkt voor veel (kleine) ondernemingen in Europa is afgesloten. Maar het kenmerk van de traditionele algemene bank was de ‘balance of power’ binnen de bank, afgedwongen door cultuur en regelgeving. De commissie Liikamen wil dat weer terug. Alleen als de handelsactiviteiten meer dan 15 tot 25% van balans bedragen, zullen deze activiteiten moeten worden afgestoten. Dat raakt slechts een paar hele grote banken zoals Deutsche Bank, BNP Paribas en Société Générale. En de commissie wil dat álle betrokkenen (aandeelhouders, obligatiehouder, personeel en spaarders en in die volgorde) zullen boeten als het mis gaat (jargon: bail-in).

Liikamen zegt echter ook nog twee verrassende dingen, die politiek niet lekker zullen liggen. Bankieren is altijd risicovol, welk verdienmodel ook wordt gebruikt. Precies, denk maar aan de o zo veilige spaarbanken in Duitsland of Spanje (of de hypotheekbanken in Nederland in 1981). En, grote banken zijn niet per definitie risicovoller. Juist de veelheid aan activiteiten zou universele banken beter bestand maken tegen rampen. Dit gaat ongetwijfeld nog veel discussie geven.

In de commissie Liikamen zat als enige Nederlander ‘alleskunner&weter’ Wijffels. Hij is het niet eens met de conclusies en wil afsplitsing van risicovolle activiteiten. Hij krijgt een tweede kans. Nu als de commissie Wijffels, die in opdracht van de Jager moet gaan nadenken over een nieuwe bankstructuur in Nederland. Ik denk niet dat hij veel steun gaat krijgen in de topzware commissie (13 leden). Hoewel, er zitten maar liefst tien hoogleraren in en maar drie bankiers, dus wie weet). Het wordt een (waarschijnlijk goed betaalde ) samenvatting van de drie rapporten. En *mark my words* de conclusie zal luiden dat Nederlandse banken anders zijn en dat onze banken investment-bank activiteiten hard nodig hebben om de zeer omvangrijke en potentieel gevaarlijke hypotheekportefeuille te kunnen financieren. Wedden?

Geld fopt: de ASN van Halsema

Deze week weer een nieuwe aflevering van Goede Banken, Slechte banken. ING kreeg een mega-boete van de VS omdat zij in de jaren negentig zaken deed met ‘schurkenstaten’ en RABO werd door presentator Grimbergen van Hollandse Zaken met pek en veren besmeurd omdat de bank een huis had laten veilen na een betalingsachterstand. Gelukkig was daar de ASN bank die vol trots aankondigde dat ex-politica Halsema de voorzitter van Raad van Advies wordt.

De ‘goede’ banken ASN en Triodos floreren. Bij ASN nam het aantal klanten in 2011 toe met 11% tot 575.000. Bij Triodos ging het nog harder: plus 24% tot 355.000 klanten. Banken met een duidelijke, ‘eerlijke’ en vooral duurzame boodschap vallen in de smaak. Vooral bij de consument die de buik vol heeft van de ‘bonusbanken die zoveel mogelijk ingewikkelde producten willen verkopen aan onwetende klanten en het eigen belang laten voor gaan’.

De banken voeren onderling hun oorlogje duurzaamheid uit. ASN noemt zich ‘de grootste duurzame bank van Nederland’. Triodos noemt zich een van de duurzaamste banken ter wereld en heeft daarvoor ook een prestigieuze prijs gekregen.

De grootste willen zijn, waar hebben we dat meer gehoord? De uitspraak van ASN doet wel een beetje lachwekkend aan. De groeicijfers lijken spectaculair, maar het is allemaal peanuts. ASN heeft een marktaandeel van 2,7% in de spaarmarkt. RABO, ook heel duurzaam (zeggen ze), zal er niet wakker van liggen. Maar duurzaamheid vind je niet aan de creditzijde van de balans, maar aan de debetzijde: waar gaat het geld naar toe. ASN zegt het zelf!

En dan zijn de feiten toch echt wat anders dan de vele mooie woorden van het management. Van de 9 miljard spaargeld gaat 5 miljard naar doodgewone woninghypotheken en slechts 2 miljard naar ‘al die bevlogen duurzame ondernemers’. Dat ligt bij Triodos echt even anders. Daar gaat van de 3,7 miljard spaargeld 2,8 miljard (75%) naar echte kredieten.

Deze opmerking kwam mij op een kleine reprimande van Halsema te staan. Ik moest wel begrijpen dat er strenge duurzaamheidseisen aan de hypotheken worden gesteld: maximaal 125% executiewaarde en niet hoger dan 350.000 euro, dus voor de ’kleine beurs‘. ASN beschouwt wonen als een mensenrecht. Daarmee zijn woninghypotheken het blijkbaar ook.

Ik heb er geen probleem mee dat ASN feitelijk een hypotheekbank is. Zelf beschouwen zij zich vooral als een ‘maatschappelijk actieve bank. Maar wat ik niet snap is waarom de bank zo weinig transparant is over 50% van de balans. Werkelijk elk kredietje wordt gespecificeerd (de Stichting Pameijer Keerkring kreeg maar liefst 4.000 euro), maar over de grootste post, 3,2 miljard (3.200.000.000) aan SNS Bank hypotheken, word niets, nul komma nul, gezegd. Hiermee moet u het doen. Zijn het hypotheken voor duurzame huizen? Zijn het klimaathypotheken? Aflossingsvrij of annuiteiten? Wat is de ‘Loan to Value’? Wel of niet een NHG? Geen idee. Zelfs ABN AMRO geeft meer informatie over haar hypothekenportefeuille (zie hier).

Ik gooi de knuppel toch maar even in het hoenderhok. De spaarcentjes van de maatschappelijk bevlogen spaarders kwam eigenaar SNS Reaal, een bank in de problemen en naarstig op zoek naar geld, heel goed uit. SNS Reaal heeft geen toegang meer tot de kapitaalmarkten en is trekker van steun bij de ECB. Het maakt de balans van ASN ook risicovol. Zowel DNB als rating-agencies waarschuwen voor de Nederlandse hypotheekmarkt en dan is 250 miljoen aan eigen vermogen niet veel. Maar het verdient natuurlijk wel lekker, kun je veel leuke dingen mee doen.

Het is jammer dat Halsema niet voorzitter van de Raad van Commissarissen is geworden. Dan heb je namelijk iets te zeggen in plaats van dat er naar je wordt geluisterd.