Categorie: "RABO Bank"

RABO-top is onthutsend naïef (Column BNR 4 november 2013)

En dat is vier. Na ABN AMRO, ING en SNS Reaal is ook de RABO van zijn voetstuk gevallen. Er is een Nederlands spreekwoord voor: hoogmoed komt voor de val. Oud CEO’s Wijffels en Heemskerk hebben net iets te hard van de kerktoren, die kerktoren die bij RABO uit het zicht is geraakt, geroepen dat alleen een bank zonder hijgerige, op korte termijn winst gerichte aandeelhouders duurzaam kan zijn. En dat alleen RABO met haar coöperatieve roots de verleidingen van investment banking kon weerstaan. De werkelijkheid is minder prozarisch. Begin jaren 90 heeft Wijffels een investment banking avontuur in London afgekocht met een miljard verlies en de bank was degelijk betrokken bij de financiering van al die ‘special purpose vehicles’ waarin verpakte hypotheken zaten verstopt.

Je moet constateren dat er bij de RABO-top sprake is van een onthutsende naiviteit als het gaat om investment banking. Dat was ook al bij het vorige avontuur toen RABO tegen extreem hoog tekengeld allerlei handelaren aantrok, die vervolgens niets te doen hadden en daarna met extreem hoge ontslagpremies weer konden vertrekken. En als je nu de dokumenten van het Amerikaanse Justice Department, dan kom je tot dezelfde conclusie. De dealingrooms in London, New York en Tokio hadden vrij spel, er waren nauwelijks controles, waarschuwingen van lager audit personeel werden in de wind geslagen. Het moet een mentaliteit zijn geweest van ‘dat kan bij ons écht niet gebeuren’. Dat moet overigens DNB ook gedacht hebben, want die zagen ook helemaal niets, ondanks dat DNB door de club van Centrale Banken, de BIS, er al in 2008 op was gewezen.

Het verbijsterende aan het RABO Libor schandaal is de omvang. Er zijn 30 personen betrokken, waaronder leidinggevenden en het gebeurde echt niet alleen in het buitenland, maar ook in Utrecht. Dat is de reden dat de boete de op een na hoogste boete is, niet omdat autoriteiten plotseling een ‘daad’ willen stellen, zoals het voor deze business verantwoordelijke bestuurslid Schat ons wil wijsmaken.

Het coöperatieve bankmodel wankelt en dat is jammer. Het vertrek van Gerlinde Silvis, die de onafhankelijke lokale RABO kantoren in portefeuille had, was een teken aan de wand. RABO kantoren worden klonen van de ABN AMRO kantoren en moeten aan de leiband van het hoofdkantoor lopen. En de investment bankers winnen. De eerst verantwoordelijke voor het Libor-debacle Schat mag blijven en voor deze bankiers wordt de bonus niet afgeschaft.

Voor bankieren rondom de kerktoren moeten we nu naar de Zweedse Handelsbanken. Nederland moet zich schamen.

 

Calimero-gedrag

Wat is dat toch met die RABO bank? Waarom altijd ‘anderen’ de schuld geven? Wat is er aan de hand. RABO heeft in het verleden ‘ledencertificaten’ uitgegeven. Dat werd gebracht als een leuk extraatje voor trouwe leden van de bank. De rente was zeer aantrekkelijk en het risico leek, zeker aan het begin van deze eeuw en ook wel vlak na de kredietcrisis, te verwaarlozen. Ze waren daarom populair en werden goed verkocht. De ledencertificaten vormen nu al 23% (6,7 miljard) van het kernkapitaal van de RABO (29 miljard).

Het zijn echter wel achtergestelde certificaten en die liggen sinds Cyprus en SNS (daar werden de ledencertificaten lekker mee-onteigend) zwaar op de maag bij spaarders, die eigenlijk gewoon beleggers zijn. Dus de klanten nemen het zekere voor het onzekere en willen verkopen.  En dan ontstaat een situatie waar de niet-beursgenoteerde cooperatieve bank zonder hijgerige korte termijn aandeelhouder zo een enorme hekel aan heeft. De bank wordt een speelbal van ‘pseudo-aandeelhouders’ die keihard omlaag rolt en niet gestopt kan worden.

Want, hoe ironisch, aandelen kunnen niet terugverkocht worden aan de banken, maar voor deze ledencertificatie onderhoudt RABO zelf een markt en heeft zich verplicht ze terug te kopen. Daar heeft zij een gelimiteerd potje van 1,3 miljard voor. En bij een gelimiteerd potje wil je als eerste de deur door. En dus besluiten die in het geheel niet hijgerige lange termijn aandeelhouders op de deur te bonken. En vervelend voor RABO is dat ingekochte certificaten niet meer meetellen voor solvabiliteit. Als het hele potje wordt benut dan is solvabiliteit niet meer beter dan ING: dag Triple AAA.

En wat als alle certificaathouders langskomen? RABO kan het blijkbaar niet hebben dat haar trouwe leden de bank even niet vertrouwen. De financiele man Bruggink zegt dat “de media” de schuld zijn van het aanbod van de certificaten. Ik neem aan dat Bruggink niet bedoeld dat de bank haar leden nooit goed heeft voorgelicht en dat “de media” dit nu wel doen. Zeg, RABO, zou de vastgoedcrisis een rol kunnen spelen? We zijn echt de bodemloze verliezen van de Ierse landbouwbank (AAC), die gewoon projectontwikkelaar was, niet vergeten. Ook niet dat de boekwinsten van Alex Beleggersbank en Robeco gebruikt worden om de verliezen te compenseren. En zou het niet mogelijk zijn dat de leden zich zorgen maken over de enorme berg aan hypotheken (200 miljard) op de balans? Elk gerenommeerd instituut, ik noem een IMF of een CPB,  doen dat namelijk wel.

RABO heeft er echt een handje van om zich vrij te pleiten. Zo was de bank niet betrokken bij de verkoop van ‘nep-producten’. Toch verloor RABO in 2008 circa 1,5 miljard op verpakte hypotheken en werden wel degelijk CDO’s verkocht aan particulieren. En laat nu juist RABO in het beklaagdenbankje zitten in het LIBOR-schandaal (beide dossiers vallen onder verantwoordelijkheid van zakenbankbestuurder Schat, die nog niet het veld heeft geruimd, twee andere bestuursleden (natuurlijk niet zakenbankiers)  konden vertrekken).  En RABO is ook nog niet klaar met de woekerpolis. En natuurlijk wist de bank niets van doping bij het fietsen.

Als ik aan RABO denk, dan zie ik niet Umberto Tan rondlopen door het Duitse boerenland, maar een bank die haar minderwaardigheidscomplex wil compenseren. Ik hoor dan ex-CEO Bert Heemskerk, op 18 juni 2009 tegenover prinses Maxima verklaaren (NOVA op 18:47): ” ik denk wij de enige bankiers zijn die nog rechtop lopen vandaag, de meeste zijn ofwel verdwenen of zitten thuis”, waarna ex voorzitter RvC, Lense Koopmans toevoegde: “‘en de meeste met veel geld”. Dat is het idee.

Geleide bankloonpolitiek

De geest van Ome Joop waart nog steeds rond op het Binnenhof. Oké, de aanval op de portemonnee van de sterkste schouders via de zorgpremie is afgeslagen. Maar het kabinet slaat keihard terug, toegegeven zoals het hoort, via de belastingen. Niets geen 1.000 euro terug voor de ‘hardwerkende Nederlander‘. Ook de pensioenen gaan eraan. Ik weet het, 99% van de Nederlanders snapt niets van pensioen, wil er niets van snappen of denken nog altijd dat de pensioenfondsen het beste met ons voor hebben. Daar maakt het kabinet handig gebruik van. De aanpassing van het “Witteveen-kader“ (ja, zo heet het echt) van 2,25% naar 1,75% klinkt niet zo erg, maar dat is het wel. U gaat aanzienlijk minder pensioen overhouden. Het kabinet verwachtte dat ter compensatie de pensioenpremies gaan dalen, maar de pensioenfondsen peinzen daar niet over. En Samsom maar twitteren dat het lagere pensioen komt door pensioenfondsproblemen. En Rutte zei tot 3 maal toe in de 2e Kamer, dat de beleggingsresultaten zo tegenvallen (de haan kraait 3 maal, ken u klassiekers). Je vraagt je dan wel af waar die enorme stijging van het pensioenvermogen in 2012 vandaan komt (het is geen manna, nogmaals, ken uw klassiekers).

Het is nivelleren om het nivelleren, want de verhoging van de marginale belastingdruk is schadelijk voor de Nederlandse economie. En dat terwijl Nederland al een van de landen is met de grootste inkomensgelijkheid ter wereld. Maar de zoektocht naar bevolkingsgroepen die nog vermeende sterke schouders hebben, gaat fanatiek door. En het zal u niet verbazen dat de groep die daarvoor bij uitstek in aanmerking komt, de bankmedewerkers zijn.

Nadat al eerder de variabele beloning voor bankbestuurders gemaximaliseerd werd tot 100% van vaste salaris, werd dat als niet voldoende gezien en nu is het voorstel om dat te verlagen naar 20%. Het mag natuurlijk niet alleen voor bestuurders gelden, maar voor iedereen. De geleide loonpolitiek is helemaal terug. Drees revisited.

Dat vindt ook onderzoeksbureau SOMO (een club die gesponsord wordt door de Nederlandse overheid en de EU) in een rapport dat gisteren gepubliceerd werd onder de titel “Het Financiële overgewicht van Nederland”. Ondertitel: “over de noodzaak de banken af te laten slanken tot een gezonde omvang”. Hè, zult u denken, wat heeft dat te maken met de salarissen? Dat dacht ik nu ook.

Kijk, iedereen is het er wel over eens dat het Nederlandse bankwezen in relatie tot het BNP te groot is. Daardoor zijn de banken inderdaad ‘too big to fail’. Tel daar bij op dat de overheid via het depositogarantiesysteem de banken garandeert. Volgens SOMO krijgen de banken een impliciete subsidie tussen de 4 en 12 miljard. SOMO doet alsof de banken hierom hebben gevraagd. Wellicht sommigen, maar een bank als de RABO niet. Die pleit al jaren voor de mogelijkheid dat banken failliet kunnen gaan. Want die impliciete subsidie wordt door sommige banken linea recta weer teruggegeven aan spaarders via een veel te hoge rente. De overheid deinst echter terug voor een faillissement en zorgt dus zelf voor perverse risicoprikkels en duur bankieren.

SOMO ziet een andere weg, de Den Uyl weg. De salarissen moeten omlaag, met zeker 15%; er wordt volgens hen wel 2 miljard teveel loon uitbetaald. De gebruikte cijfers zijn discutabel (zie hier, hier/hier en hier), maar dit terzijde. Waar het om gaat is dat in ons economisch systeem, de markt als scherprechter dient op te treden. Een bank zonder staatssteun moet zelf kunnen bepalen hoeveel zij haar mensen wil betalen. Is zij te duur, dan dient zij van de markt te verdwijnen.

 

 

Een haircut voor banken

Het heeft even geduurd, maar de banken krijgen de duimschroeven aangedraaid. Ondanks fanatiek tijdrekken worden de contouren van een nieuw bancair stelsel langzaam duidelijk. Of toch niet? Vast staat dat politici en buitenlui genoeg hebben van ‘too big to fail’ bonus-banken waar spaarders vogelvrij zijn, klanten een poot wordt uitgedraaid en die uiteindelijk door de belastingbetaler gered moeten worden. Heerlijk als je bankbeeld zo lekker simpel kan zijn. Nuance is een vermoeiende bezigheid.

Dit jaar zijn drie rapporten verschenen die het beeld niet eenvoudiger maken. Even een opsomming: (1) in de VS de Volcker-rule, (2) in de UK de Vickers-commissie en (3) zeer recent kwam de EU met het rapport van de commissie Liikamen. Het is geen toeval dat er drie rapporten op tafel liggen. De bancaire systemen verschillen nogal en – ja vervelend hoor- dus ook de oplossingen. Maar over één maatregel is iedereen het eens, dat scheelt. Banken met écht klantcontact (consumenten, bedrijven) moeten per direct stoppen met het op grote schaal handelen voor eigen rekening (‘proprietary trading’). Maar de deskundigen zijn het niet eens waar nu precies  ”de knip” gelegd moeten worden en al helemaal niet wat nu precies ‘eigen rekening’ is.

In de VS wil men een complete scheiding van investment banking en retail/commercial banking (met gevolg dat er 530 pagina’s met uitzonderingen zijn, ‘too big to read‘). In de UK mogen banken wel alle activiteiten blijven doen, maar moet er om de retailactiviteiten een hek worden geplaatst met extra eigen vermogen en regelgeving (‘ringfencing’).

Het Liikamen-rapport gaat veel minder ver en daar is een goede reden voor. Europese banken zijn ‘universal banks’. Een klant kan alle bankproducten afnemen, sommigen zullen zeggen moet afnemen, omdat de weg naar de kapitaalmarkt voor veel (kleine) ondernemingen in Europa is afgesloten. Maar het kenmerk van de traditionele algemene bank was de ‘balance of power’ binnen de bank, afgedwongen door cultuur en regelgeving. De commissie Liikamen wil dat weer terug. Alleen als de handelsactiviteiten meer dan 15 tot 25% van balans bedragen, zullen deze activiteiten moeten worden afgestoten. Dat raakt slechts een paar hele grote banken zoals Deutsche Bank, BNP Paribas en Société Générale. En de commissie wil dat álle betrokkenen (aandeelhouders, obligatiehouder, personeel en spaarders en in die volgorde) zullen boeten als het mis gaat (jargon: bail-in).

Liikamen zegt echter ook nog twee verrassende dingen, die politiek niet lekker zullen liggen. Bankieren is altijd risicovol, welk verdienmodel ook wordt gebruikt. Precies, denk maar aan de o zo veilige spaarbanken in Duitsland of Spanje (of de hypotheekbanken in Nederland in 1981). En, grote banken zijn niet per definitie risicovoller. Juist de veelheid aan activiteiten zou universele banken beter bestand maken tegen rampen. Dit gaat ongetwijfeld nog veel discussie geven.

In de commissie Liikamen zat als enige Nederlander ‘alleskunner&weter’ Wijffels. Hij is het niet eens met de conclusies en wil afsplitsing van risicovolle activiteiten. Hij krijgt een tweede kans. Nu als de commissie Wijffels, die in opdracht van de Jager moet gaan nadenken over een nieuwe bankstructuur in Nederland. Ik denk niet dat hij veel steun gaat krijgen in de topzware commissie (13 leden). Hoewel, er zitten maar liefst tien hoogleraren in en maar drie bankiers, dus wie weet). Het wordt een (waarschijnlijk goed betaalde ) samenvatting van de drie rapporten. En *mark my words* de conclusie zal luiden dat Nederlandse banken anders zijn en dat onze banken investment-bank activiteiten hard nodig hebben om de zeer omvangrijke en potentieel gevaarlijke hypotheekportefeuille te kunnen financieren. Wedden?

 

 

de NVB: Niet Voor Boeren

De RABO zoekt ruzie. De bank van ‘samen sterker’ heeft hetzelfde aantal stemmen in het bestuur van de lobby-club van de banken, de Nederlandse Vereniging van Banken, maar betaalt 30% meer contributie dan ABN AMRO en ING en heeft daar geen zin meer in. Ik heb wel een donkerbruin vermoeden hoe het toegaat op de vergaderingen van de NVB. In mijn tijd werd altijd even onder de bestuurstafel gekeken om de spekzolen en witte sokken van de boerenleenbank-bankiers te bewonderen. Maar de wereld is dramatisch veranderd. RABO is de enige grote bank die geen staatsschuld nodig heeft gehad. De ontmanteling van Fortis/ABN AMRO was ontluisterend en de gang van ING naar de staatspotten is te vergelijken met de gang naar ‘Canossa’.

Het ongenoegen van RABO is al een tijdje zichtbaar. De vroegere voorzitter van de RvC Koopmans zei ooit tegen Prinses Maxima ‘welkom bij de enige echte bank’. En Bruggink, CFO van de bank, verklaarde voor de Commissie de Wit dat banken gewoon failliet moeten gaan en toen had hij het niet over DSB. De vaststelling van Bruggink dat op het hoogtepunt van de bankencrisis in 2008 heel veel spaargeld van andere banken naar RABO ging, viel ook niet lekker. Logisch dus dat de collega-bankiers het niet nalaten de dubieuze rol van RABO in ‘Libor-gate’ te benadrukken. ABN AMRO en ING zullen ook met gekromde tenen luisteren naar de ex-RABO topman Wijffels die als lid van de eurocommissie Liikamen voorstelt om de banken maar op te knippen (natuurlijk niet de  RABO, je verwacht het niet he?).

En nu trekt RABO de contributie aan de NVB in. Die club zal moeten afslanken. Dat kan ook best, want de kas van de NVB is goed gevuld door verkoop van duur pand aan de Herengracht. Voorts stel ik voor om per direct Boele Staal met pensioen te laten gaan, dat scheelt een slok op een borrel. Want dit ‘boegbeeld’ heeft er alles aan gedaan het vooroordeel tegen banken en bankiers te bevestigen. In 2009 vond Staal het praten over kleinere banken maar ‘kabouterpraat’. Vanzelfsprekend was hij er wel als de kippen bij om te zeggen dat de NVB een hele ‘boel’ banken vertegenwoordigt, toen hem verweten werd enkel op te komen voor de  ’Big Three’. Natuurlijk Staal, maar wanneer kwam u met woord en daad op voor banken als Triodos, Van Lanschot, Binckbank of Garanti-bank die een aantoonbaar klantcentraal businessmodel hebben? Het lijkt mij duidelijk dat de ’kleine banken’ echt niet de openstaande rekening gaan betalen.

Maar als baas van de NVB heeft hij alle krediet verloren toen hij in een interview met ‘WNL’ in 2010 aangaf dat de ‘banken nooit ongezond zijn geweest‘ ((hier de video, doorspoelen naar 19 minuten). Nog los van de inhoud, laat Staal zien de tijdsgeest volstrekt niet te begrijpen. Van een club als de NVB mag worden verwacht, nee geëist, dat een nieuwe visie op het bankieren wordt ontwikkeld. Teveel is de nadruk gelegd op de toegenomen lasten van het bankieren (bankenbelasting, transactie-tax), te weinig op het gedrag van de bankiers. Ik heb Staal niet een keer gezien op de discussie-avonden van het Sustainable Finance lab (te druk met allerlei comite’s, denk ik).

Het afslanken van de NVB is goed. Dat doen de banken ook. De NVB moet zich maar gaan richten op zaken waar klanten echt wat aan hebben, zoals nummerportabiliteit en beveiliging. Ik zie nog een groot voordeel. Ruziënde banken kúnnen een voorbode zijn van echte concurrentie. En dat is goed nieuws voor de consument.

 

Bancaire Zaken

Deze week was ik te gast in het MAX televisieprogramma  Hollandse Zaken om ‘live’ mijn mening te geven over de zorgplicht van banken. Ik wist dat ik zou worden neergezet als ex-bankier en dat de zaal gevuld zou zijn met gasten die hun woede over het bankwezen niet onder stoelen of banken zouden steken (zie hier). Dus ik wist waar ik aan begon. De uitzending van deze week was een vervolg op het programma van 20 juni, waarin uit de doeken werd gedaan dat een man zelfmoord had gepleegd op de stoep van de RABO , omdat hij de hypotheek niet meer kon betalen en het huis werd geveild. In de zelfmoordbrief werd de schuld bij de bank gelegd. Ik had mij nogal boos gemaakt op die uitzending. Hoe triest het geval ook is, de zaak leek mij exceptioneel (600.000 hypotheek aan man met bruto jaarinkomen van 10.000 euro; RABO kocht het huis op de veiling voor 280.000 en probeerde het te verkopen voor 350.000) en niet exemplarisch voor het handelen van de hele bancaire sector. Een tegengeluid leek mij op z’n plaats. Helaas besloten de vier grote banken niet te komen om te laten zien dat er in de top van de banken wel degelijk iets veranderd is. En de NVB stuurde letterlijk één nietszeggend regeltje dat de banken ‘op de goede weg zijn’. Boele Staal had te druk met andere niet-bancaire zaken.

De uitzending was ‘perfect’ getimed. Juist die dag werd opgestapte topman van Barclays, Diamond, in het Engelse parlement gegrilled over het rentemanipulatieschandaal en opende het Financiële Dagblad met de kop “Liborgate doet Londense City op haar grondvesten schudden’. De toch al geringe geloofwaardigheid van banken is door dit schandaal volledig teniet gedaan. Dat geldt overigens ook voor de toezichthouders FSA (Engelse AFM) en de Bank of Engeland, want het lijkt of zij al sinds 2007 op de hoogte waren van de manipulatie, maar er niets mee deden. Dan helpt nuance niet meer.

Liborgate kan een waterscheiding gaan vormen met nog veel strengere regels. The Economist vergelijkt het al met de teloorgang van de tabaksfabrikanten. Ik kan het mij goed voorstellen. Toch heb ik het nog aangedurfd deze week een lezing te geven onder de titel “There is nothing wrong with banks, there is something wrong with their culture”. Want ook in dit schandaal kan de beschuldigende vinger weer worden gewezen naar de investment banking cultuur. De gepubliceerde e-mails van handelaren spreken net als enkele jaren terug in het Goldman  Sachs schandaal boekdelen (zie het rapport). Een aantal van de grootste banken in de wereld hebben investment bankers als topman (RBS, Barclays, CS, JP Morgan Chase) met hun bijbehorende visie op bankieren (risico zoeken, korte termijn denken, alles voor ‘de deal’, strikt persoonlijk hoge beloningen) en dat lijkt een uitnodiging voor de rest van de organisatie om dat voorbeeld te volgen. Het is mijn persoonlijke observatie dat het ‘bokito-gedrag’ van handelaren de traditionele commercial- en retailbankiers geen schijn van kans geeft binnen de banken om hun visie uit te dragen. Mevrouw Mohr, destijds commissaris bij ABN AMRO, verklaarde voor de cie de Wit dat de investment bankers vonden dat zij ‘grand slam tennis’ speelden en dat de commercial/retail bankiers aan het ‘pingpongen’ waren! De enige weg vooruit is dat het echte investment banking verzelfstandigd wordt met de uitdrukkelijke mogelijkheid om failliet te gaan zonder redding door spaarders en overheid.

Volkstribunalen zijn niet de beste voedingsbodem voor goede regelgeving. Het gevaar bestaat nu dat de Europese bancaire traditie van ‘universele banken’, waarin de investbank activiteiten een ondergeschikte rol spelen, met het badwater wordt weggegooid. En dat is niet in het belang van de klant.

 

 

 

 

 

 

 

 

coöperatieve vrienden

En weer is het Nederlandse bankenlandschap verder verschraald. De laatste kleine bank met een volledig productenpakket voor particulieren en ondernemers, de Friesland Bank, is door het ijs gezakt en teruggekeerd in de moederschoot van Rabo. Ja, teruggekeerd, want in 1962 had de bank geen zin om op te gaan in de Rabo en koos voor zelfstandigheid. Het is geen dag om trots op te zijn. De twee resterende kleine banken met een particulier klantenbestand hebben een niche gekozen en bieden geen alternatief. Van Lanschot richt zich op de rijke Nederlander en BinckBank houdt zich exclusief bezig met effectentransactieverwerking en vermogensbeheer.

De overname was een schoolvoorbeeld van het gesloten bankenwereldje. Toezichthouder DNB had achter de schermen een fusie met zakenbank NIBC verboden, de NMA heeft per direct haar goedkeuring gegeven. Straks de DNB, maar eerst even de NMA. Er is onderzoek gedaan naar de effecten voor de concurrentie en er zijn geen nadelen voor de consument. Je meent het. De NMA gelooft Rabo-baas Moerland op zijn woord (zie hier; op 5:00) dat er nog voldoende mogelijkheden voor de consument overblijven. Ze hebben zeker met Boele Staal gesproken die ze voorhield dat er tientallen banken bij de Nederlandse Vereniging van Banken zijn aangesloten. Ik citeer liever Knot van DNB die schrijft dat er bij de grote 4 banken (zeg maar 3,1 want SNS is een dreumes) 95% van al het spaargeld en hypotheken uitstaat, hoezo concurrentie? De NMA is op bankengebied een lachertje.

En dan toezichthouder DNB. Ik heb toch nooit iets negatief gehoord over het ‘verdienmodelmodel’ (dat is het nieuwe modewoord aan het Frederiksplein). Toch kon iedereen met het Praktijkexamen Boekhouden op zak, zien dat de Friesland Bank ergens rond 2000 was veranderend van een bank in een participatiemaatschappij. De bank wilde meedoen in het ‘lucratieve’ zakenbankieren en nam vele participaties in industriële bedrijven. Daarnaast moest en zou de bank met friese roots coûte que coûte de regionale grenzen over en naam een groot belang in Van Lanschot. Beide ‘strategische herpositioneringen’ zijn de bank fataal geworden. De bank heeft op haar financiële participaties sinds 2006 elk jaar tientallen miljoenen moeten afschrijven (in 2008: 100 mio, in 2010: 79 mio). De nieuwe ‘Basel-III’ regels kwamen daar nog eens bovenop, want de Friesland Bank heeft geen normale aandeelhouders waar extra eigen vermogen opgehaald kan worden.

Maar DNB vond het allemaal prima, net als de betaalde prijs, 110 miljoen terwijl het zichtbare eigen vermogen circa 750 miljoen bedraagt. Zelfs als het verlies in 2011 een ‘monsterverlies (volgens het FD) van 150 miljoen zou zijn, dan nog krijgt Rabo de bank wel heel goedkoop. Ja, dat is het mooie van het coöperatieve model. De Friesland bank is namelijk pas in 1995 een N.V. geworden. De leden van de coöperatie werden ondergebracht in de Vereniging Friesland bank (de enige aandeelhouder). En kijk nou eens, 1 april 2011, werd de vereniging een stichting, waardoor invloed van oorspronkelijke leden verder op afstand komt te staan. Dat is geen toevalsdatum. Friesland Bank zag de bui hangen. Het is over met de onafhankelijkheid. Rabo en Friesland Bank, het zijn echte vrienden onder elkaar.  Vroegere bestuursvoorzitters Cramer en Klaasman kwamen van de Rabo, die zo vriendelijk is de 110 miljoen te storten in een nieuwe stichting, Fryslan Boppe, die het mogen gebruiken voor “leuke dingen voor de provincie”.

Friesland Bank had er ook voor kunnen kiezen ‘klein’ te blijven als regionale bank. De traditionele inkomstenbronnen van de bank, rente en provisie, zouden elk jaar een positief resultaat opgeleverd hebben. En de bank was in staat zich te financieren met ‘Kelder-spaargeld’, een prestatie van formaat. Maar banken en ‘klein blijven’, dat is een lastige combinatie. Wolle is lykwols net kinne*

*willen is toch niet kunnen