CPB: kleinere banken kunnen zorgen voor stabiliteit

Recent kwam er een gedegen, maar nogal abstracte scenariostudie van het CPB uit waarin de conclusie werd getrokken dat toezichthouders niet alle banken over een kam zouden moeten scheren, maar veel meer rekening moeten houden met de typologie van de banken. Met andere woorden, banken verschillen (in onderlinge afhankelijkheid, in hun funding, in omvang, in mate van internationalisatie) en dus zou ook het toezicht daarop moeten inspelen.

De studie geeft handvaten hoe een volgende bankencrisis te voorkomen. Conclusie:  (1) zorg dat banken kleiner en minder internationaler worden; (2)  zorg dat het  spaargeld wordt afgeschermd van de handel voor eigen rekening van de banken; (3) zorg dat de onderlinge verwevenheid beperkt blijft.

Opvallend is dat het CPB volgens eigen zeggen voortborduurt op een studie van DNB uit 2009 (zie hier mijn reactie), maar de conclusies staan toch min of meer haaks op de toekomstvisie die DNB en in haar kielzog enkele bankbestuurders en lobbyisten voor ogen hebben.

De discussie lijkt zich echter toe te spitsen op het beschermen van spaargeld. Toezichthouders lijken op dit punt van mening te verschillen. In de VS kiest de Obama voor de ‘Volcker-rule’; die verbiedt elke Amerikaanse bank te handelen voor eigen rekening als er geen klantbelang mee gediend is. In Europa ligt de discussie genuanceerder, alhoewel in Nederland  AFM-topman Hoogervorst zich ook positiefover de ‘Volcker-rule’ heeft uitgelaten.

Ik deel de genuanceerde aanpak.  Banken die bedrijven bedienen moeten soms tijdelijk als tegenpartij optreden (dat is van oudsher een kernactiviteit van een bank, de transformatiefunctie!). Daarnaast kan een bank alleen kennis opdoen over de prijsvorming door zelf actief te zijn in de kapitaalmarkt (een wijze les van mijn oude baas in de dealingroom van AMRO bank). Alles draait dan ook om de schaal en intentie van de handel voor eigen rekening en zeker ook om de beloningsstructuur. Dit is niet zomaar in strikte regelgeving te vatten. Zowel de RvC als de toezichthouder moeten deze activiteiten keer op keer beoordelen met kennis en ervaring. Daarbij zullen hogere vermogenseisen (Basel 3) er zorg voor dragen dat bij banken ‘proprietary trading’ beperkt zal gaan worden.

Het CPB-pleidooi voor kleinere banken is niet aan Wellink besteed. Hoewel de ‘kredietcrisis’ zijn bewijsvoering (grote banken zijn weerbaarder) onderuit heeft gehaald, blijft hij pleiten voor schaalvergroting. De grote banken hadden staatssteun nodig, de kleintjes niet. Er is op zich natuurlijk niets mis met grote internationale banken. Banken moeten hun klanten volgen, ook in het buitenland. De oude ABN was daar een goed voorbeeld van. Bij mij is altijd de indruk gewekt dat de roep van DNB om grote, vooral internationale banken vooral werd ingegeven door het feit dat DNB dan als ‘centrale bank van thuisbank’ een belangrijke rol kon spelen. Het CPB maakt met dat argument korte metten (pag. 83).

De tijd lijkt rijp voor een herwaardering van de kleinere bank. Onderzoek van  SNL Financial in de VS wijst uit dat kleine banken het op veel fronten beter deden dan grote banken. Globaal maken de kleine banken 2x zoveel rendement op leningen als de grote banken en omdat zij dichter bij de klant staan schrijven zij aanzienlijk minder af op leningen. Tot slot, niet onbelangrijk, kleine banken kunnen faillietgaan zonder dat er een systeemcrisis ontstaat.