Commissie de Wit (verslag dag 7): Timmermans, van Rutte, Kleijwegt

Gisteren was het zover! De commissie heeft het E-woord gebruikt. Nadat het verhoor met Fortis-bankier van Rutte was afgelopen, waarschuwde voorzitter de Wit de heer van Rutte dat hij twee vragen niet geheel duidelijk had beantwoord en dat hij de heer van Rutte er  aan herinnert dat hij onder ‘E’de staat. De kijker had allang die conclusie getrokken: er klopt iets niet in het betoog van van Rutte! Het heeft overigens niet mogen baten. Van Rutte kwam ermee weg. Maar daarover straks meer, want de eerste ondervraagde was weer een ING-bankier: Timmermans.

—

Timmermans is ook gehoord in ronde 1 van de Commissie en was toen verrassend open over de gang van zaken. Ik ben gisteren opnieuw niet teleurgesteld. Als Hoofd Risicobeheer speelde Timmermans een cruciale rol in het bestuur van ING. Timmermans gaf aan dat investeren in Alt-A hyptotheken wel degelijk werden ingegeven door rendementsoverwegingen. Collega van Eden ontkende dit nog. Staatsobligaties brachten domweg te weinig op. Daarnaast wilde ING niet alle eieren in 1 mandje (dat is goed bancair beleid: “grote posten” regeling) en dus ook niet alles VS-overheid. Dit kwam Timmermans op de vraag te staan of 43% Alt-A (tegen 6% staatspapier) een goede risico-inschatting was. Timmermans gaf impliciet aan dat ING de VS-Staat (mede in de vorm van Freddie Mac) niet helemaal vertrouwde en de hypotheken zagen er destijds gezond uit.

—

En daarmee komen we weer terug op de rode lijn in alle ING verhoren. Ze hadden geen flauw idee waar ze in waren gestapt (ik denk dat het dus toch koninkrijkjes waren). Er is ze een rad voor ogen gedraaid. Er werden wel stresstesten gedaan, zeker. En ING zag dat de cashflow van de hypotheken gezond was (en nog is), waardoor gedacht werd dat evt. echte verliezen opgevangen konden worden door opgebouwde winsten. En dat evt. ongerealiseerde verliezen netjes in een ‘herwaarderingsreserve’ gestald konden worden tot betere tijden. Echter, de klap, het zeer fors en zeer snel afwaarderen van Alt -A hypotheken door ratingagencies, kwam als een verrassing en ING was reddeloos verloren. ING moest per direct meer eigen vermogen gaan aanhouden en dat had ING niet (ze hadden net een flink interimdividend betaald en 5 miljard eigen vermogen teruggegeven). Zoals Timmermans het formuleerde: “we werden steeds ingehaald door de tijd”. Het is moeilijk te geloven maar in feite kreeg ING een ‘margin call’ en ze konden er niet aan voldoen.

—

ING moest naar de overheid en werd gedwongen 10 miljard extra kapitaal te accepteren. Niet veel later nam de Staat 80% van de Alt-A portefeuille over. Het moeten vreemde tijden zijn geweest, want in dezelfde periode keek ING ook of het delen van Fortis kon overnemen. Op de achtergrond speelde natuurlijk DNB en MvF een cruciale rol, die streefden naar een “oranje’ oplossing, dwz eigen land eerst. Als belegger vond ik het opvallend dat ING heeft overwogen om indexfutures te verkopen om op die manier de Alt-A verliezen te compenseren (wat een levensgevaarlijke strategie voor een bank, die naar eigen zeggen, geen belegger is!).

—

Timmermans zei verder dat ING de garantieregeling (de 200 miljard pot) niet echt nodig had. Op verzoek van Ministerie (Ter Haar) heeft ING meegedaan. Dat bleek een kostbare zaak. De Europese Commissie zag het als staatssteun en eiste daarna (1) verkoop ING Direct USA (2) verkoop WUH  (3) afsplitsing verzekeringsbedrijf (4) geen prijsvechter.

—

De tweede ondervraagde was Jan van Rutte, destijds baas van Fortis Bank Nederland (nu Rvb van ABN AMRO). Laat ik het maar even ronduit zeggen: een beschamende vertoning. Het was mij na een tijdje duidelijk. Van Rutte was een ‘zetbaas’ van de Belgen. Fortis Bank Nederland (FBN), de 4e bank in Nederland, was voor haar funding 100% afhankelijk van Brussel. Volgens van Rutte was FNB voldoende gekapitaliseerd. Even ter herinnering: Schmittmann zei het tegenovergestelde! Van Rutte noemde FNB een solide bank, waarna mevrouw Vermeij (PVDA) opmerkte hoe dat te rijmen is met de afschrijving van 1 miljard op Madoff (van Rutte: hoort bij dienstverlening aan hedge funds…….).

—

Van Rutte zag het misgaan toen spaarders miljarden weghaalden bij de bank (en naar RABO brachten) en kwam in ‘doodsnood’ toen Fortis Group ook geen funding meer kon leveren. Er waren toen al contacten met DNB en MvF. De commissie de Wit wilde heel precies weten hoe die contacten verliepen. En dat was het moment dat het geheugen van van Rutte niet wilde meewerken en een ‘zweem van meineed’  (kop in FD) in beeld kwam! Ik ben geneigd het anders te zien. Van Rutte wist waarschijnlijk echt niets. Votron en Kloosterman bestuurden FNB vanuit Brussel. Van Rutte kon zich na lang nadenken wel herinneren dat er sprake is geweest van een ‘stille curator’ (nl. van de Merwe, oud Fortis), maar hij had geen idee wat Wellink bedoeld zou hebben met de uitspraak “het is geen gegeven dat jullie worden gered langs nationale lijnen”. Commissielid Nepperus (VVD) zei op een gegeven moment: “ja maar u wilt toch wel weten wat er met je bank gaat gebeuren?”. En deze man leidt nu ABN AMRO namens ons allen.

—

Volgens Kloosterman is van Rutte op zaterdag door hem geinformeerd over de reddingsactie van nationale overheden (de 49% actie). Van Rutte kon zich dat niet herinneren! Ook wist hij niets van de volledige nationalisatie. Topbestuurder? CEO van de 4e bank van Nederland?

Het kwam hem dus op een waarschuwing te staan van de heer de Wit dat hij onder ede staat. Het mocht niet baten. Van Rutte gaf aan dat hij niet wil ‘gissen’ en hield zijn mond.

—

De derde ondervraagde was ex-DNB’er Kleijwegt (nu RABO). Kleijwegt trapte af met de opmerking dat ABN Amro  ”redelijk goed” bestuurd was tot aan de kredietcrisis. DNB had als doelstelling tot ABN AMRO moest kunnen blijven doorwerken als geintegreerde bank. Ik neem aan dat om die reden aan Schmittmann gevraagd is te blijven zitten op zijn positie. Wat opviel was dat Kleijwegt geen parate kennis had over de financiele situatie bij ABN AMRO. Commissielid Vermeij moest de cijfers even voorlezen.

—

De commissie was duidelijk op zoek  naar de financiele situatie van ABN AMRO vlak voor de splitsing. Immers, na de splitsing bleek RBS opgezadeld te zijn met veel slechte kredieten. Kleijwegt beriep zich op toezichtvertrouwelijke informatie en wil de vraag naar het zogenaamde I-share ABN AMRO niet beantwoorden. De commissie laat het zitten. Kleijwegt merkt op dat vanuit RBS erg weinig informatie los kwam.

—

Kleijwegt stelde een paar keer dat ABN AMRO als geheel goed was gekapitaliseerd (met dank aan Santander) en dat er geen kapitaal aan de bank mocht worden onttrokken zonder toestemming van DNB. DNB was voorstander van een nationale oplossing. Dat moet niet als ‘oranje-gevoel’ worden gezien, maar vooral praktisch. Om die reden wilde DNB ook hoofdtoezichthouder worden van ABN AMRO omdat een zeer belangrijk deel van de bank-en verzekeringsactiviteiten in Nederlandse handen zouden komen.

—

Was 16,8 miljard niet een te hoge prijs? Kleijwegt kon het niet goed bepalen. Hij gaf wel aan dat voor DNB voorop stond een stabiel financiel systeem en dat mag wat kosten. De onderhandelaars Bos, Balkenende en Ter Haar wisten dat er nog meer geld in de ABN AMRO gestoken zou moeten worden.