Dag 11 van de verhoren van de Commissie de Wit had mijn bijzondere interesse, want de problematiek zou weer belicht worden vanuit de bankiersoptiek. Achereenvolgens kwamen Enthoven (namens ABN Amro), Wynaendts (Aegon) en Latenstein (SNS Reaal) aan het woord.
De aftrap was voor Enthoven. Ik zal niet verhullen dat ik met een flinke dosis scepsis zat te luisteren naar Enthoven. Ik was destijds nogal verbaasd dat deze oud topman van NIBC, en dus verantwoordelijk voor de rommelkredieten van NIBC waarmee de bank de eerste bank was die in de problemen terecht kwam, door minister Bos werd aangezocht om commissaris te worden bij ABN Amro en namens de Staat bestuurder van RFS Holdings (het consortium van Santander, RBS en Fortis). Maar hij nam wel genoegen met het salaris dat hij ontving als officier van justitie (schuld en boete?).
Ik kan u zeggen dat het geen lekkere baan was die Enthoven kreeg. Hij stapte in RFS holding zonder enige achtergrond. Fortis had geen enkel dossier achtergelaten (hoe dat mogelijk is werd niet duidelijk) en de consortiumovereenkomst was uiterst ingewikkeld. Tot overmaat van ramp was de sfeer in RFS te snijden. Hoewel de Staat de positie van Fortis had overgenomen, dat werd natuurlijk door de andere twee partners zeer op prijs gesteld, probeerde Santander haar geld (6,5 miljard) uit het consortium te krijgen. Dat was niet mogelijk omdat anders RFS ondergekapitaliseerd zou zijn en Enthoven gaf aan dat de afspraak binnen RFS was ‘een voor allen, allen voor een’. Die afspraak had de Nederlandse overheid overigens ook niet begrepen, want toen RBS in de problemen kwam -Enthoven gaf fijntjes aan dat hij dat uit de krant moest vernemen- liep de Nederlandse Staat een bijstortingsverplichting die uiteindelijk 10 miljard kon bedragen. Gelukkig dat de Engelse Staat RBS heeft gekocht. De conclusie van Enthoven was dat ABN Amro dreef op Santander. Pas na de overname van RBS en de storting van RBS in RFS kon de splitsing plaatsvinden.
Met veel gevoel voor understatement zei Enthoven dat ” een juridische opsplitsing van een systeembank niet is aan te raden ”
Enthoven was ook commissaris bij ABN Amro, gevraagd door Gerritse van MvF. Hij was een commissaris die zonder instructies van de Staat en zonder last of ruggespraak het belang ABN Amro vertegenwoordigde. Hij beschouwde zichzelf niet als overheidscommissaris vergelijkbaar met ING, Aegon of SNS. Enthoven werd in die hoedanigheid ondervraagd over het beloningsbeleid. Dat beleid moest volgens Enthoven ’maatschappelijk aanvaardbaar’ zijn. Samen met Zalm heeft Enthoven de nieuwe RvB samengesteld.
Interessant was dat Enthoven een andere lezing gaf dan Schmittmann. Schmittmann zei dat hij gevraagd was om te blijven (vandaar de vertrekpremie, weet u nog, de vraag van Graus). Enthoven zegt dat Schmittmann alleen wilde blijven als CEO van de nieuwe bank, m.a.w. de positie van Zalm. Blijkbaar is Schmittmann gewogen en te licht bevonden.
Daarna kwamen de twee steuntrekkers aan het woord. Wynaendts was buitengewoon nerveus, Latensteun daarentegen de rust zelve. Dit is op zich vreemd, want Aegon heeft alle staatssteun met forse premie terugbetaald, terwijl SNS nog aan het staatssteun-infuus ligt.
Net als bij ING waren de vragen van de commissie erop gericht uit te zoeken of Aegon zich voldoende ervan bewust was dat eigen vermogen cruciaal was en dat niet te licht met dit eigen vermogen is omgesprongen (ING had net voor de crisis een paar miljard teruggegeven aan de aandeelhouder). Aegon was zich daarvan zeer bewust en was druk bezig om ‘kapitaal vrij te spelen’. Echter, in de woorden van Wynaendts, het ging allemaal heel snel en we konden niet voorzien dat het zo erg zou worden. Om die reden heeft Aegon toch nog een interim dividend betaald.
Aegon wilde de AA-rating kost wat kost behouden omdat anders neergaande spiraal dreigde. Een verzekeraar MOET aan haar lange termijn verplichtingen kunnen voldoen.
Wynaendts (ceo sinds april 2008) had zijn eerste kennismakingsgesprek met MvF toevallig in de week na val Lehman en kon direct informeren of het loket ook voor Aegon open was. Zeer bevreemdend was het om te horen dat Wynaendts de datum van dit gesprek niet meer kon terugvinden (he??). DNB was altijd bij gesprekken met MvF.
Aegon heeft er alles gedaan om in aanmerking te komen voor VS steunprogramma TARP, zelfs het aankopen van kleine VS bank. Wynaendts is “tot op vandaag teleurgesteld” dat buitenlandse verzekeraars werden geweigerd.
Ook Aegon was aanwezig op het geheime Catshuis beraad op 19 augustus 2008 (zie verslag Ollengren). Aegon wist dat het loket maar 1 keer open zou gaan en koos voor het gemak dezelfde dealstructuur (extra kapitaal) als ING. Dat zou minder uitleg geven in de markt. Wat is het fijn als je allemaal in hetzelfde schuitje zit!
Jammer is dat de rol van de Vereniging Aegon maar zijdelings aan bod is gekomen. De Vereniging heeft altijd een bepalende rol gespeeld in de kapitaalsvoorziening van Aegon en haar rol is altijd enigszins duister geweest.
Tot slot, Latenstein van SNS Reaal. Ook hier is een Vereniging aanwezig, de Stichting Beheer, die klaar stond met kapitaal. Latenstein maakte duidelijk dat liquiditeitsbeheer allesbepalend was voor SNS. Daar is dan ook scherp op gestuurd. Het was al snel duidelijk dat SNS zonder extra eigen vermogen in de problemen zou komen. DNB eiste van SNS meer buffervermogen dan de € 500 mln die Stichting Beheer gaf en dus moest SNS wel aankloppen voor steun. De premie die de Staat vroeg, vond Laternstein wel pittig.
SNS had zelf een voorkeur voor bepaalde commissarissen, De Staat koos echter andere kandidaten.
Opvallend was dat de commissie nu wel een keer vroeg naar de HUIDIGE gang van zaken: wat als staatssteun niet wordt terugbetaald voor 2013! De indruk die achterbleef was dat dit wel eens realiteit kan zijn en dat dan opnieuw een aanvraag gedaan moet worden. Daarmee zit SNS Reaal in een wezenlijk andere positie als ING en Aegon.
Lees ook:Commissie de Wit (verslag dag 13): Kellerman, Kleijwegt,Knot
Lees ook:Tweede ronde commissie de Wit van start (verslag dag 1): Ruding,De Neree, Vendrik, Schmittmann
Lees ook:Commissie de Wit (verslag dag 10): Houbem, Ollengren, Wilders
Lees ook:Verzekeraars schofferen Nederland
Lees ook:Commissie de Wit (verslag dag 7): Timmermans, van Rutte, Kleijwegt