Commissie de Wit (verslag dag 17): Zalm, Wellink

Voor de media lijkt vrijdag 2 december 2011 de dag te zijn dat de Commissie de Wit echt van start is gegaan. De verhoren van Zalm en Wellink werden rechtstreeks op Nederland 1 uitgezonden en ikzelf mocht bij ‘Pauw & Witteman’  verslag doen van deze dag.

Ik weet niet hoe hoog de verwachtingen waren van de media, maar mij viel het allemaal wat tegen. Zalm kon weinig zeggen over de problematiek (hij kwam pas in beeld nadat ABN AMRO en FBN waren gekocht door de Staat) en Wellink is te gewiekst om zich te laten ‘pakken’ door de Commissie.

Eerst maar even Zalm. Zoals altijd oogde Zalm uiterst nerveus. Hij gaf aan dat het een complexe klus was. Op een zeker moment had Zalm 4 petten op, maar als flipperaar-expert was dat geen probleem voor Zalm.

Zalm vond de betaalde prijs van 16,8 miljard niet teveel. Het is geen belegging geweest! Er moest snel besloten worden met weinig concrete informatie. Wel zei Zalm dat de boekhoudkundige actie van Bos, de afboeking van de goodwill (6,5 miljard) gezien moet worden als staatssteun. De Staat moest die 6,5 miljard ophoesten, omdat anders de bank niet voldoende gekapitaliseerd zou zijn. In dit verband zei Zalm dat Santander eigenlijk het grootste risico liep. Deze bank had 10 miljard in het consortium zitten en kon dat niet zomaar eruit halen.

Zalm was boos over de Remedy: dat was de verkoop van HBU aan Deutsche bank (Fortis wilde geen kantoren verkopen omdat anders ABN AMRO te machtig in de fusie zou worden). Het was een slechte deal voor ABN AMRO, met name het 100% garanderen van alle kredieten (dit laatste is enigszins teruggedraaid). Toen de commissie vroeg of het niet mogelijk was een andere, betere afspraak met de Europese Commissie te maken, zei Zalm: ” uitgesloten, de Europese Commissie is net als het Vaticaan” . Volgens Zalm is ABN AMRO niet vriendelijk behandeld.

De commissie informeerde ook nog wat ABN AMRO nu waard is. Zalm was vol lof over het de medewerkers en het harde werken (enz. enz.). Hij trof zelfs ‘dienstige bankiers’ aan. Zalm maakte echter ook duidelijk dat de Staat zeer waarschijnlijk verlies gaat maken op de deal. Zalm had het over een k/w van 5 (voor private banks iets hoger, laten we zeggen 7). Zelfs met een winst van 2 miljard (optimistisch) geeft dat een prijs van 10-14 miljard: even wachten dus maar met de beursgang, zou ik zeggen!

 

Tsja, en dan het hoofdgerecht: Wellink, de Bankpresident.

Het begon al bij het uitspreken van de eed. Het is de bedoeling dat de ondervraagde commissielid de Wit letterlijk naspreekt. Wellink had zijn eigen versie en moest echt tot de orde worden geroepen.

Al na 10 minuten ging  Wellink in zijn bekende verdedigingsmodus. Natuurlijk had hij in Basel zwaar geijverd om het eigen vermogen van banken omhoog te krijgen. Maar Wellink’s taalgebruik maakt van alles een klein probleem. Zo zegt Wellink: “ kapitaal banken “iets” aan de lage kant…”. En ruzie is nooit ruzie, maar een verschil van mening (professoren onder elkaar).

Wellink had volgens hem de liquiditeitscrisis, die over ging in de solvabiliteitscrisis wel gezien. Maar niet de systeemcrisis van najaar 2008. “Daarop hebben wij en niemand geanticipeerd. Begin 2008 konden we die niet zien”. En dat bleef het mantra van Wellink, ook na 3 uur doorzagen en beuken van de commissie.

En wat heeft DNB hard gewerkt, dat we dat niet vergeten. Zo heeft de werkgroep Pecunia wel 72x vergaderd. En opnieuw ’Wellink: ‘ ik sta er versteld van hoe het kleine DNB dit allemaal kon doen.’ Op een zeker moment zei commissielid Grashof: “nu weten het wel mijnheer Wellink hoe hard DNB heeft gewerkt”.

De ondervraging ging vandaag over de staatssteun aan ING.

Wellink gaf duidelijk aan dat zijn belang de stabiliteit van het bankwezen is. Om deze reden was hij voorstander van overnemen van de ALT-A portefeuille. Wellink zei echter ook dat als ING Direct USA een portefeuille hypotheken koopt in de VS dan kunnen wij daar als DNB niet veel aan doen. Heel apart, want DNB is wel hoofdtoezichthouder op ING, ook in de USA (eerder zei DNB dat zij toezicht op Fortis lastig vond omdat men daar geen hoofdtoezichthouder was). Wellink gaf aan dat DNB niet in staat geacht mag worden om een bankbrede portefeuille in de VS te kunnen beoordelen.

Wellink ging op een zeker moment zo ver dat hij het businessmodel van ING Direct USA verdedigde, een mooi model. Geen woord over het feit dat men wellicht te hard was gegroeid (zei ING Timmermans), dat spaargelden werden gestopt in hypotheken (niet in staatsleningen), dat de rente op spaartegoeden wellicht aan de hoge kant was.

DNB kon echter leven met een kapitaalsteun 10 mrd omdat daarin ook buffer zat voor Alt-A; zoals bekend wilde DNB liever de ALT-A leningen van de balans hebben. Wellink vond wel dat het geeiste rendement aan de hoge kant was, maar dat is goed recht van minister omdat het om belastinggeld gaat.

Vervolgens ging het om de vraag waarom DNB heeft toegestaan dat ING eigen vermogen heeft teruggegeven. Wellink kon zich wel vinden in het argument van Hommen dat anders ING een vijandelijk bod had kunnen krijgen zoals eerder ABN AMRO (apart hoor: de markt is dus de baas). Dat ging niet vanzelf: Wellink werd onderbroken door Kosa Kaya; kunt u antwoord geven op een concrete vraag: snapt u beleid ING? antwoord: ja.

Naar mijn mening werd Wellink veel te weinig onder vuur genomen inzake het feit dat DNB had moeten zien dat de markt voor ALT-A aan het verslechteren was. Al in 2007 waren er duidelijke signalen. En zeker in 2008 (de Amerikaanse toezichthouder had in januari zelfs ING verboden nog verder te investeren). DNB ging af op opinie van rating-bedrijven inzake Alt-a (kreeg AAA rating!). En op de mening van Tilmant. Ik ben van mening dat DNB te snel overstag is gegaan met uitbetalen eigen vermogen aan aandeelhouders (zie hier mijn kritiek in beeld bij Pauw & Witteman). Stond DNB eigenlijk niet te dicht op de banken, zou mijn vraag zijn.

Wellink was nogal boos over de actie van Kroes en raadde ING aan een juridische procedure te starten.

Tot slot, een interessante clash! De commissie-De Wit denkt dat Wellink contact heeft gezocht met Balkenende. Hij zou hebben geklaagd over de harde manier waarop het MvF omging met staatssteun; het zou ING opnieuw in problemen kunnen brengen. Wellink kon zich het niet herinneren. Met dat antwoord nam Grashoff geen genoegen. ‘Heeft u ook niet op 20 januari 2009 met de premier gebeld?’ Wellink kon het zich opnieuw niet herinneren. ‘Misschien is er een telefoongesprek geweest, ik weet het niet.’ Hij spoorde de Commissie aan om dit uit te zoeken, ‘en vooral welke formulering er gebruikt is’ (bron FD). Donderdag komt Balkenende: dan horen we hier meer over. En die dag zien we ook Wellink weer terug.

 

 

 

 

 

Lees ook:Commissie de Wit (verslag dag 21): Balkenende, Wellink
Lees ook:Commissie de Wit (verslag dag 18): Gerritse, Bos
Lees ook:ABN AMRO vindt 3 miljard extra eigen vermogen (maar niet heus)
Lees ook:Commissie de Wit (verslag dag 12): Schilder
Lees ook:Wellink: “ik heb het niet gezien”