Vorige week dinsdag lichtte Borgdorff- baas van het een na grootste pensioenfonds in Nederland (Zorg & Welzijn met 125 miljard)- de putdeksel van het pensioenriool een heel klein beetje om de conditie van het riool te controleren. Dat had hij niet moeten doen. De gasvorming in het riool bleek zodanig te zijn dat de putdeksel eraf vloog en niet meer terug te plaatsen is. Borgdorff zei wat iedereen eigenlijk al lang wist, maar wat tot nu toe goed verborgen was gebleven in onbegrijpelijke UPO’s: er bestaat géén gegarandeerd pensioen en al helemaal geen welvaartsvast pensioen. Dat hebben de pensioenfondsen geweten. Woensdagavond mocht ‘chief-amateur-lobbyist’ van het ABP, Krol van de politieke partij 50Plus bij Pauw &Witteman nog uitleggen dat de fondsen rijker dan ooit zijn (waar, maar dat is maar één kant van de zaak) en dat als er toch een probleempje zou zijn, de ouderen daar niet de dupe van zouden mogen worden, want ‘ze hebben er hun hele leven voor betaald’.
Maar de geest is uit de fles. Op zaterdag publiceerde de Volkskrant een zeer uitvoerig overzicht wat er allemaal mis is met de pensioenfondsen. Dat moet onaangenaam wakker zijn geworden. Hier is een opsomming: (1) geen eindloon, maar middelloon (2) geen indexatie voor inflatie (3) verhoging van pensioenpremies (4) verlagen van het fiscaalvrije pensioenopbouw (5) lange doorwerken (6) korten van pensioen. Conclusie: “de meeste werkenden beseffen nauwelijks wat hun boven het hoofd hangt” en “de pensioenkloof tussen jong en oud zal nog wijder gapen”. Bedrijven weten dit al veel langer en gaan over op zogenaamde ‘beschikbare premieregelingen’ waarbij het op te bouwen pensioenbedrag onzeker is (alleen de premie staat vast).
Is dit nieuw? Hadden we dit niet kunnen weten? Natuurlijk wel, kijk maar eens naar deze twee uitzendingen uit 2010 (de grote pensioenroof van Reporter; pensioenen in vrije val van Buitenhof).
Het gaat om twee problemen. Kunnen de pensioenfondsen de nominale verplichtingen nakomen, laat staan de reële toezeggingen? En zo nee, dan ontstaat er een verdelingsprobleem: welke generatie gaat de rekening betalen?
Het antwoord op de eerste vraag lijkt duidelijk: nee. De dekkingsgraden voor het nominale pensioen liggen in de gevarenzone (onder de 105%). De rendementen moeten in de komende jaren wel erg goed zijn (en vergeet dan niet dat 2012 al een goed jaar was). Over de reële dekkingsgraden (welvaartsvast pensioen) zullen we maar niet praten. Volgens hoogleraar Bas Jacobs moeten die op minimaal 145% liggen. En laat u niet te snel foppen. In het vierde kwartaal is een aanmerkelijke verbetering zichtbaar. Dat komt enkel en alleen omdat de fondsen met een veel gunstiger rekenrente mogen rekenen. Er is nogal wat kritiek op deze rekentruc. Vooralsnog werkt het als een fijne slaappil.
En uit het gistende riool komt nog een niet welriekende vraag naar boven borrelen. Hadden de fondsen niet veel groter moeten zijn (dan 850 miljard). Hoeveel pensioengeld is onder druk van o.a. de overheid teruggestort naar werknemers en werkgevers? CDA-kamerlid Omtzigt en jongerenbeweging G500 willen het nu wel eens weten en stellen (kamer)vragen. Luister mee (4:20).
De echte ruzie gaat over de tweede vraag en heeft alles met de vermeende solidariteit binnen de pensioenfondsen te maken. Demografische factoren zetten de solidariteit onder zware druk. Bartjens in Het Financieele Dagblad was duidelijk: “jongeren de dupe? Jazeker, als het aan de FNV ligt”. Pensioendeskundige Kocken lijkt dezelfde conclusie te trekken. Rutte lijkt overigens, onbedoeld, hetzelfde te denken. Volgens hem is een ‘evenwichtige opbouw van pensioen tussen generaties niet mogelijk’.
Bizar. Maar in het pensioendossier is niets te gek voor woorden.
Lees ook:Werknemers: let op uw pensioengeld
Lees ook:Donner wil pensioeninformatie verbeteren: een goede zaak
Lees ook:RADAR ruikt bloed (column BNR 2 sept)
Lees ook:Goede column van Wiegel over pensioenen in De Pers
Lees ook:ingezonden brief FD 17 mei 2013: fiscale beperking pensioen zal leiden tot meer premiestorting