Op de website Nederlands Pensioen & beleggingsnieuws een interessant duel tussen een deelnemer van het Pensioenfonds Zorg& Welzijn en de directeur over de vraag of mensen zelf hun pensioen (voor een deel) mogen beleggen. Interessant in het kader van de discussie over BND (pijler 3) en Be Frank (pijler 2). Zie ook dit blog: http://bank.blog.nl/delta-lloyd/2010/07/07/eindelijk-paniek-in-die-vetgemeste-bestuurskamers-van-verzekeraars.
Hieronder de ‘voor’ en ‘tegen’ . De directeur van Zorg&Welzijn (een zeer groot pensioenfonds met een belegd vermogen van 86 miljard, dekkingsgraad 108%, wat goed is) is natuurlijk tegen (zit daar ook voor een vorstelijk salaris) en heeft argumenten die passen bij de commercial “wij van WC eend adviseren …….).
Ik zal tussen de argumenten van de directie vetgedrukt mijn tegenwerpingen plaatsen.
VOOR (door: Yvonne van Dam, deelnemer Zorg&Welzijn)
PGGM besloot twee jaar geleden tot een investering van meer dan 200 miljoen euro om te kunnen concurreren. Intussen doet het echter alles om concurrentie tegen te gaan. Het bedrijf werd gesplitst in Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW) en ‘uitvoeringsorganisatie’ PGGM. Beide hebben een directie en Raad van Commissarissen, en PGGM valt daarnaast nog onder een coöperatiebestuur en ledenraad.
Voorlopig heeft deze operatie zorgwerknemers veel geld gekost en weinig opgeleverd. Hun pensioen wordt nog steeds verplicht bij PGGM gestort. Dit wordt niet meer afgedwongen door de wet maar door goed betaalde vertegenwoordigers van vakbonden en werkgevers in het coöperatiebestuur.
Door deze bestuurders is de organisatie complexer en duurder geworden. De financiële risico’s zijn fors toegenomen. De 55(!) vakbondsleden en andere PGGM-bestuurders en PFZW-vertegenwoordigers hebben een directiesalaris van 397.000 euro exclusief bonus goedgekeurd. Dit vaste salaris is al twintig keer zo hoog als het salaris van een verpleegster.
Dit alles blijkt uit de jaarverslagen van PGGM en PFZW. Directeur Peter Borgdorff van PFZW kwam zelf bij ons thuis om uitleg te geven toen onze vragen na een half jaar nog steeds onvoldoende beantwoord bleven.
Vakbondsleden in het coöperatiebestuur krijgen 1.250 euro per bijgewoonde vergadering per dagdeel, exclusief reiskosten en de vaste vergoeding van 10.000 euro per jaar. Commissarissen krijgen tot wel 31.000 euro per jaar voor zeker zes vergaderingen. Net als de bij het ABP opgestapte Ed Nijpels, is ook bij PGGM-commissarissen niet duidelijk waarop deze beloning is gebaseerd.
Volgens Borgdorff omdat ‘we moeten concurreren met de salarissen in de Londense City’. Maar zouden Londense bankiers meer dan 4 ton (ex bonus) betalen om de voormalige ambtenaren van PGGM in dienst te nemen?
Intussen is van concurrentie geen sprake. Borgdorff zegt dat het over vijf of zes jaar ‘best mogelijk is’ dat een deel van het vermogensbeheer bij PGGM wordt weggehaald. Maar hij weet ook dat dit een enorme impact zal hebben op de waarde van het kapitaal van bijna 200 miljoen euro dat PFZW heeft geïnvesteerd in PGGM. En dat zou ten koste gaan van het pensioen van de werknemers.
Ik vraag Frank de Grave, de nieuwe voorzitter van het coöperatiebestuur: ‘Stop deze peperdure en bureaucratische operatie.’ Zo niet, geef me dan op z’n minst de keuze mijn geld weg te halen bij PGGM. Zet dan mijn pensioengeld op een geblokkeerde bankrekening met lage kosten waarbij ik zelf kan kiezen hoe mijn geld wordt belegd.
TEGEN (door: Peter Borgdorff, directeur Zorg& Welzijn)
Mevrouw Van Dam mag niet weg. En daarmee is zij beter af. Want wie de zaken samen regelt, staat sterker dan alleen. Dat geldt zeker voor je pensioen. Mevrouw Van Dam regelt het toch liever zelf. Dan is ze verlost van verplichte winkelnering, van uitvoerder PGGM en van het door haar verfoeide collectieve bestuur bij Pensioenfonds Zorg en Welzijn. ‘Geef mij m’n centen, dan zet ik ze op de bank en neem voortaan zelf mijn beleggingsbeslissingen,’ zo stelt ze.
Het is goed dat de Nederlandse wet mevrouw Van Dam en anderen daarvoor behoedt. (niet waar: de wet biedt wel mogelijkheden voor meer individualisme in pensioen) Niet omdat individuele keuzevrijheid geen groot goed is. Wel omdat binnen het Nederlandse collectieve pensioenstelsel uiteindelijk de deelnemers het beste af zijn. En om het systeem van collectieve regelingen in stand te houden, is een verplichte aansluiting bij het pensioenfonds van je bedrijfstak nodig. Net zoals een verplichting nodig is om andere collectieve systemen goed te laten functioneren. Zonder belastingheffing geen dijken, scholen en wegen (echt onzin: dan ook een collectieve auto- en woningverzekering en allemaal dan ook maar hetzelfde brood; natuurlijk sommige dingen doen we samen, maar daarmee hoeft niet alles collectief te gebeuren!). Zonder een verplichte zorgverzekering geen zorgstelsel. Toch zijn de voordelen van collectiviteit in een sterk geïndividualiseerde samenleving steeds lastiger uit te leggen. Dat trekken we vooral ook ons zelf aan. Wij en de rest van de pensioensector hebben de afgelopen decennia het draagvlak voor de regelingen als te vanzelfsprekend ervaren. Daardoor is te weinig energie gestoken in het onderhoud van vertrouwen en steun. Dat moet beter.
Bedrijfstakpensioenfondsen hebben maar één belang: dat van de aangesloten werknemers, gepensioneerden en werkgevers waarvoor ze aan het werk zijn. Pensioenfondsen laten het individu profiteren van de kracht en bescherming van het collectief. Dat doen ze op drie manieren. Ten eerste delen we samen de kosten. Een collectief geregeld pensioen is zo’n zeven keer goedkoper dan een individueel verzekerd pensioen, blijkt uit DNB-onderzoek (DNB heeft hier de zeer dure woekerpolissen afgezet tegen pensioenfondsen (zie hier link) en nog geen rekening gehouden met nieuwe businessmodellen als die van BND; terugkijkend heeft Borgdorff gelijk; veel hangt dus overigens samen met type beleggingen; als je Goldman Sachs inhuurt dan wordt beleggen erg duur, gebruik maken van indexfondsen kost straks niet meer dan 0,5% over vermogen; ik moet nog zien dat Zorg&Welzijn daar tegenop kan). Dat scheelt op een mensenleven al snel tienduizenden euro’s: veel meer pensioen voor dezelfde euro. Ten tweede delen we de risico’s met elkaar. Wie individueel voor zijn pensioen spaart en overlijdt, laat zijn nabestaanden berooid achter (wat is dit voor klinklare onzin: als je gebruik maakt van banksparen is opgebouwde pensioen netjes voor nabestaanden). Tenzij een peperdure verzekering is afgesloten(die verzekeringen WAREN duur maar zijn door concurrentie, ja mijnheer Borgdorff, dat bestaan echt, veel goedkoper geworden en zullen nog veel goedkoper worden). Wordt mevrouw Van Dam werkloos of arbeidsongeschikt? Pech gehad. Haar pensioen stopt onmiddellijk met groeien (klopt; daarvoor moet je je dan verzekeren). Een ander belangrijk risico dat we met elkaar delen, is het risico van beleggen. Wie individueel belegt, kan enorme pech hebben: midden in een financiële crisis met pensioen moeten, betekent de rest van het leven op een houtje bijten. Niet bij ons: wij spreiden de beleggingsrisico’s over vele generaties (dat hebben we dan gemerkt; even een tegenslag en direct wordt er gekort op de pensioenuitkering, niet alleen inzake inflatie, maar nu ook nominaal; dat klopt dus niet!). Ten derde: we delen de verantwoordelijkheid. De collectieve pensioenen worden betaald door werknemers en werkgevers samen. Zij hebben daarom ook alle zeggenschap. Zodat nooit een deelbelang of winstbejag de overhand krijgt.
Lees ook:De lange tenen van de pensioenfondsen
Lees ook:Zijn pensioenfondsen goedkoper dan zelf voor je pensioen sparen?
Lees ook:In het pensioendossier is niets te gek voor woorden
Lees ook:Goede ingezonden brief van Brand New Day in FD
Lees ook:Overheid verpolitiekt de pensioenproblematiek
Het lijkt erop dat het Nederlandse financiele stelsel een groot imagoprobleem heeft. Het gaat om AOW (eerste pijler), pensioen (tweede pijler) verzekeringen (derde pijler) en banken. Als ik het gevoel verwoord, klinkt het ongeveer als volgt.
In de eerste pijler gaat het niet goed want je moet nu werken tot je 67ste (was 65) onder zwaardere voorwaarden. In de tweede pijler wordt het pensioen niet goed beheerd met als gevolg mindere opbouw of lage tot geen indexatie. Verzeker je je bij in de derde pijler: woekerpolis! Wacht even, er is een spaarrekening met 5,25% rente: Icesave-debakel.
Waar blijft het Holland Financial Centre? Die zijn bezig om Nederland te promoten als vestigingsplaats voor beleggingsfondsen, terwijl de gemiddelde burger die tot een aantal jaren geleden nauwelijks aandacht had voor pensioen, banken of beleggingen, nu wel weet wat dekkingsgraad betekent, solvabiliteitseisen en terecht kritisch wordt ten opzichte van zijn pensioenuitvoerder.